သွ်င္မဟာရ႒သာရ

သွ်င္မဟာရ႒သာရ
==============
သွ်င္မဟာရ႒သာရ အရွင္ျမတ္သည္ ျမန္မာ့စာေပသမုိင္းစဥ္တြင္ ထိပ္တန္းပညာရွင္ တစ္ပါး ျဖစ္ေတာ္မူ၏။ ဆရာေတာ္သည္ မိမိေမြးဖြားရာေဒသကုိ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕နိဂုံး၌-

ေတာင္ကား ပင္းယ၊ ေျမာက္မွ စစ္ကုိင္း၊ ရံသုိင္းသာလွ၊ ေရႊအင္းဝ၌၊ နန္းကျမင္ထင္၊ ၿမိဳ႕လယ္ခြင္ဝယ္၊ သခင္ဘုရား၊ တည္ထားသာသနာ၊ သခ်ၤာအမြန္၊ ႏွစ္ေထာင္လြန္၍၊ အစြန္ ျမတ္မႈ၊ ဆယ့္ႏွစ္ခုဝယ္၊ ဥတုဝႆ၊ မုိးလေရွးဖ်ား၊ ေနသြားကရကဋ္၊ ေခၚမွတ္ေဝါဟာ၊ အာ သဠႇာ၌၊ ပညာပြားဘုိ႔၊ ကုသုိလ္ပုိ႔သား၊ ငါတုိ႔ဖြားရာ၊ ခ်က္ျမႇဳပ္ရြာသည္၊ ၊ ေအာင္ျခာျပည္ ႀကီး နားေတာင္းတည္း။


ဟု စပ္ဆုိျပခဲ့သျဖင့္ သာသနာသကၠရာဇ္ ၂ဝ၁၂-ခု၊ ျမန္မာႏွစ္ ၈၃ဝ-ျပည့္ ဝါဆုိလအတြင္း ရတနာ ပူရ အင္းဝၿမိဳ႕အလယ္၌ ဖြားျမင္ေတာ္မူေၾကာင္း သိရွိရ၏။ ေန႔ရက္အတိအက်ကုိမူ အမွတ္အသား မရွိခဲ့ေပ။ အခ်ိဳ႕က ဝါဆုိလျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔ဖြားဟု ဆုိၾကသည္။ ဤအဆုိမွာ ဥတုဝႆ၊ မုိးလေရွးဖ်ား၊ ေနသြားကရကဋ္၊ ဟူေသာ အဖြဲ႕ကုိ ေထာက္၍ ဆုိလုိဟန္ ရွိသည္။ ထုိအဖြဲ႕ကုိ ေထာက္႐ႈလွ်င္ လျပည့္ေန႔ မျဖစ္ႏုိင္ေပ။ လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔သာ ျဖစ္ႏုိင္၏။ မုိးဥတုကုိ ေရတြက္ရာ၌ လျပည့္ေက်ာ္တစ္ရက္ေန႔မွ စ၍ ေရတြက္ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မုိးလေရွးဖ်ား ဟူေသာ ပုဒ္ကုိ ေထာက္၍ ဝါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္မည္။ သုိ႔မဟုတ္ ထုိရက္ေနာက္ပုိင္း ရက္အနည္းငယ္အတြင္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။
ဆရာေတာ္၏ အဖမ်ိဳး႐ုိးႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံးမွာပင္-

တလုိင္းျပည္လုံး၊ ယူက်ဳံးပုိက္ထုပ္၊ ထီးအုပ္သာျငိမ္၊ စည္းစိမ္ထူေျပာ၊ နတ္ႏွင့္ေလ်ာ သား၊ သွ်င္ေစာပုတူ၊ လႈိက္ဆူေက်ာ္ရွိန္၊ ပုသိမ္မင့္ေျမး၊ စဥ္ေရွးဘ႐ုိး၊

ဟူ၍ စပ္ဆုိျပခဲ့၏။ ထုိအဖြဲ႕အရ ရာဇဝင္လမ္းေၾကာင္းကုိ ျပန္ေျပာင္းၾကည့္႐ႈလွ်င္ ဟံသာဝတီ ရာဇာဓိရာဇ္မင္း၏ သမီးေတာ္ သွ်င္ေစာပု၌ ဗညားဓမၼရာဇာႏွင့္ ဗညားရန္ဟူ၍ ေမာင္ေတာ္ႏွစ္ပါး ရွိသည္။ ေနာင္ေတာ္ ဗညားဓမၼရာဇာသည္ ရာဇာဓိရာဇ္ မရွိသည့္ေနာက္ ဟံသာဝတီ၌ မင္းျပဳေန ၏။ ညီေတာ္ ဗညားရန္သည္ ဒလ၊ ဒဂုံ၊ ပုသိမ္တုိ႔ကုိ စုိးပုိင္၍ ဘုရင္ငယ္ျပဳလုပ္ေနခဲ့သည္။ ထုိဗညာရန္မွ ေမြးဖြားေသာ ဗညားအိမ္သည္လည္း ပုသိမ္ၿမိဳ႕ကုိ စုိးအုပ္ေနခဲ့ျပန္သည္။ သွ်င္ေစာပုသည္ တူေတာ္သူ ဗညားအိမ္အား သမီးေတာ္ နဲတကာသင္ႏွင့္ စုံဖက္ေတာ္မူေစသျဖင့္ တူသမက္ ႏွစ္ခ်က္ေတာ္ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိသွ်င္ေစာပု၏ သမီးေတာ္ႏွင့္ တူသမက္တုိ႔၏ ေျမးျဖစ္ ေသာ ဓမၼပါလအမတ္သည္ကား ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ ေမြးဖခင္ေပတည္း။ ဆရာေတာ္သည္ မိခင္ဘက္မွ အမ်ိဳးအႏြယ္ကုိလည္း ကုိးခန္းပ်ိဳ႕နိဂုံးမွာပင္ ေအာက္ပါ အတုိင္း ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့၏။

တုိ႔မိမ်ိဳးလည္း၊ သတုိးမင္းဖ်ား၊ တရားေစာင့္သုံး၊ ရန္လုံးထြင္ေခြၽ၊ ေရႊေျမအင္းဝ၊ တည္စနန္းသီး၊ ျပည္ေထာင္ႀကီး၏၊ သမီးျမစ္ရင္း၊ ႏြယ္မယြင္းသည္၊ စည့္ကြင္း မလိမ္လွည့္ ေတာင္းတည္း။

ေဖာ္ျပပါ အဖြဲ႕ကုိ ေထာက္၍ ဆရာေတာ္၏ အမိအႏြယ္မွာ သကၠရာဇ္ ၇၂၆-ခုႏွစ္တြင္ ရတနာပူရ အင္းဝၿမိဳ႕နန္းကုိ စတင္ တည္ေထာင္ေတာ္မူေသာ သတုိးမင္းဖ်ား၏ အႏြယ္ေတာ္ျဖစ္ ေၾကာင္းကိုမူ ဧကန္သိရွိၾကရ၏။ သုိ႔ရာတြင္ အႏြယ္အဆက္ကုိကား တိက်စြႊာ မေရးဆုိႏုိင္ၾကေပ။ ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က သမီးျမစ္ရင္း ဟူေသာ ပုဒ္ကုိ ေထာက္၍ ဤသုိ႔ ဆုိမိန္႔ၾက၏။ သတုိးမင္း ဖ်ား၏ အလယ္နန္းမိဖုရားမွာ ေစာမင္းညိဳ ျဖစ္၏။ ထုိေစာမင္းညိဳမွ သမီးေတာ္ေစာနန္းကုိ ဖြား ျမင္သည္။ သမီးေတာ္ ေစာနန္း၏ ျမစ္သည္ ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ မိခင္ျဖစ္ေပသည္။
စာဆုိေတာ္မ်ား အတၴဳပၸတၱိက်မ္းကုိ ျပဳစုေသာ က်မ္းဆရာ၏ အဆုိအရ ဆရာေတာ္ သည္ သတုိးမင္းဖ်ား၏ အႏြယ္ေတာ္ ျဖစ္ေၾကာင္းမွ်ကုိသာ အတည္ျပဳေဖာ္ျပထား၏။ ဤသုိ႔ အတည္မျပဳႏုိင္ျခင္းမွာလည္း ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံးလာသမီးျဖစ္ရင္း ဟူေသာ ပုဒ္၌ မူကြဲမ်ားတြင္အရီးျမစ္ရင္း၊ ႏြယ္မယြင္း ဟုလည္းေကာင္း၊ဦးရီးျမစ္ရင္း ႏြယ္မယြင္း ဟုလည္းေကာင္း အသီးသီး ရွိေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
မွန္နန္းေတာ္ စႏုေဆာင္အတြင္း ပညာရွင္ ၁၃-ဦးတုိ႔ ေရးသားၾကေသာ မွန္နန္းရာဇဝင္
ေတာ္ႀကီး၊ ပထမတြဲ၌-

သတုိးမင္းဖ်ားမွာ သားေတာ္ သမီးေတာ္ ရွိသည္ဟု စာေပမေတြ႕။ ရာဇဝင္သစ္၌ ေက်ာက္စာ၊ ဟတၴိပါလနိဂုံးမ်ားကုိ ညႊန္း၍ သမီးရွိဟန္ဆုိသည္မွာလည္း မည္သည့္ေက်ာက္ စာဟူ၌ အတပ္မဆုိ။ ဟတိၴပါလနိဂုံးတြင္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ မူတုိ႔၌ သမီးျမစ္ရင္းဟူ၍လည္း ေကာင္း၊ အရီးျမစ္ရင္းဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဦးရီးျမစ္ရင္းဟူ၍လည္းေကာင္း အသီးသီး ရွိၾက သည္ျဖစ္၍ သမီးရွိ၏ဟု မုခ်မသိသာသည္။

ဟု ေရးသားထားၿပီးလွ်င္ သတုိးမင္းဖ်ားတြင္ သမီးမရွိသည့္ အဆုိကုိ အတည္ျပဳသကဲ့သုိ႔ ရွိ၏။ အထက္ပါ အဆုိသုံးခ်က္ ျခားနားမႈတုိ႔ကုိ ယူ၍ မိမိတုိ႔ သေဘာသင့္သေရြ႕ ဖြင့္ဆုိေရး သားထားၾကသည္။ ကဗ်ာသာရတၴသၿဂႋဳဟ္က်မ္း၌-

သတုိးမင္းဖ်ားအရီးေတာ္၏ ျမစ္ေတာ္ရင္း ေစာနန္းတုိ႔ သင့္ျမတ္ရာတြင္ ျပည္စုန္ဘုရင္ မဟာသီဟသူရ နန္းတက္ႏွစ္ သကၠရာဇ္ ၈၃ဝ-ျပည့္တြင္ အဝေရႊၿမိဳ႕ေတာ္၌ သွ်င္မဟာရ႒ သာရကုိ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။

ဟူ၍ အရီးျမစ္ရင္းပုဒ္အရ ဖြင့္ဆုိေရးသားခဲ့သည္။ ထုိအရီးေတာ္အႏြယ္ဆုိေသာ စကားကုိ ေလ့လာျပန္လွ်င္လည္း သတုိးမင္းဖ်ား၏ ဖခင္မွာ တေကာင္းၿမိဳ႕စား သတုိးဆင္ထိန္းျဖစ္၏။ ထုိ သတုိးဆင္ထိန္း၏ ႏွမသည္ အရီးေတာ္ ျဖစ္ရေပမည္။ သုိ႔ရာတြင္ သတုိးဆင္ထိန္း၏ ႏွမႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ စာေဟာင္းေပေဟာင္းမ်ား၌ အမွတ္အသား မေတြ႕ရေပ။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ အရီးျမစ္ရင္း ဆုိေသာ စကားသည္လည္း ေသခ်ာလွသည္ မဟုတ္ေခ်။
တစ္ဖန္ ဦးရီးျမစ္ရင္း ဟူေသာ ပုဒ္အတုိင္း အႏြယ္ေတာ္ကုိ ရွာေဖြျပန္လွ်င္ မွန္နန္း ရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး၌-

တစ္စီးရွင္သားေတာ္ မင္းေစာယြမ္းသည္ ၿမိဳ႕တည္ၿပီးလွ်င္ သီရိအသခၤယာဟူေသာ အမည္ကုိ ခံ၍ ေျမာက္ဘက္တစ္လႊားကုိ မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ သားေတာ္ သမီးေတာ္ကား မိဖုရားႀကီးတြင္ သမီးေတာ္ စုိးမင္းကုိယ္ေတာ္ႀကီး တစ္၊ ေမာင္တာ္ က်စြာမင္း တစ္၊ ညီေတာ္ ေနာ္ရထာမင္းရဲ တစ္၊ ရာဇဝင္ႀကီး၌ မင္းရဲမင္းႀကီးဟု ရွိ၏။ ညီေတာ္ တရဖ်ားငယ္ တစ္၊ ေပါင္း ေလးပါးတည္း။

ပါရွိေပသည္။ သတုိးမင္းဖ်ားသည္ အစ္မေတာ္ စုိးမင္းကုိယ္ေတာ္ႀကီးမွ ေမြးဖြားသူ ျဖစ္၏။ စုိးမင္း ကုိယ္ေတာ္ႀကီးတြင္ ေမာင္ေတာ္ သုံးေယာက္ရွိသျဖင့္ သတုိးမင္းဖ်ားမွာလည္း ဦးရီးေတာ္ သုံးေယာက္ ရွိခဲ့ေပသည္။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ ဦးရီးျမစ္ရင္း၊ ႏြယ္ မယြင္း ဟူေသာ စကားအရ မည္သည့္ဦးရီးေတာ္မွ ဆင္းသက္လာသနည္းဟု ေမးသင့္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ရျပန္ေလသည္။
ထုိေၾကာင့္ ဆရာေတာ္၏ အမိမ်ိဳး႐ုိးမွာ သတုိးမင္းဖ်ား မင္းတရား၏ အႏြယ္ေတာ္ ျဖစ္ေၾကာင္းကုိသာ ဧကန္အားျဖင့္ မွတ္သားထားရေပဦးေတာ့မည္။ ဆရာေတာ္၏ ငယ္နာမည္မွာ ေမာင္ေမာက္ ျဖစ္၏။ ဆရာေတာ္ကုိယ္တုိင္ကလည္း မိမိငယ္နာမည္ကုိ အထူးသျဖင့္ လွ်ိဳ႕ဝွက္၍ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံးတြင္ ဆုိေလဟန္ ရွိ၏။ ထုိငယ္နာမည္ကုိ ေဖာ္ျပေသာ လွ်ိဳ႕ဝွက္စာစာပုိဒ္မွာ

ဧကကၡရ၊ ေကာသက်မ္းလာ၊ အဝဂ္ရာဝယ္၊ ဥစၥာဝါစက၊ တတ္စြမ္းလွ၍၊ အတၴၿပ့ဲၿပဲ့၊ ေဟာဖြင့္ခ်ဲ႕သည္၊ ၊ ဘက္မဲ့ အဘယ္သဒၵါနည္း။

ဟူ၍ ျဖစ္၏။ ထုိစကားပုိဒ္မွ ဧကကၡရေကာသက်မ္းလာ အဝဂ္အရာဝယ္ ' ဥစၥ ' အနက္ကုိေဟာ ေသာ သဒၵါသည္ ' ရာ ' ျဖစ္၏။ ရာသည္ ဥစၥဝါစက ဥစၥအနက္ကုိ ေဟာ၏။ ဥစၥဟူေသာ ပါဠိ ကုိ ျမင့္ျခင္း၊ ေမာက္ျခင္း၊ ျမင့္ေမာက္ျခင္း ဟု ျပန္ဆုိရ၏။ ဆရာေတာ္သည္ ဤဥစၥဝါစကသဒၵါ ျဖင့္ ေမာင္ေမာက္ဟူေသာ မိမိငယ္နာမည္ေတာ္ကုိ ဝွက္ဆုိမိန္႔ေတာ္မူျခင္း ျဖစ္တန္ရာေလသည္။
သွ်င္မဟာရ႒သာရေလာင္းလ်ာ ေမာင္ေမာက္သည္ ဘုရင္မင္းျမတ္၏ နန္းေတာ္သုိ႔ ဖခင္ႀကီးႏွင့္အတူ လုိက္ပါ၍ ေနေလ့ရွိခဲ့၏။ ဘုရင္မင္းေခါင္ကုိယ္တုိင္လည္း ေမာင္ေမာက္အား တစ္အူတုံဆင္း ညီငယ္ရင္းကဲ့သုိ႔ ေအာက္ေမ့၍ ခ်ီးေျမႇာက္ေတာ္မူခဲ့၏။ ငါးႏွစ္သားအရြယ္မွာပင္ ထီးမႈနန္းရာတုိ႔ကုိ ကြၽမ္းက်င္ခဲ့ၿ့ပီဟု ဆုိႏုိင္၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ မိမိေရးသားေသာ ပ်ိဳ႕နိဂုံးမ်ားတြင္-ေရႊနန္းေတာ္ထက္၊ ငါးႏွစ္သက္က၊ ေလ့က်က္ခဲ့ေျမာက္၊ (ကုိးခန္း) ရတနာပူရ၊ ျပည္မတန္ေဆာင္၊ တံခြန္ေထာင္သား၊ မင္းေခါင္လက္ထက္၊ ပ်ိဳရြယ္သက္ က၊ ဝမ္းထြက္စေတ၊ မွတ္ေသာေထြျဖင့္၊ စာေပသင္ကာ၊ ေနလွည့္ရာတြင္၊ (သံဝရ) စသည္ျဖင့္ ထည့္သြင္းေရးစပ္ခဲ့၏။
ဤတြင္ ေႏွာင္းေခတ္ေရးစာေစာင္ အမွတ္အသားတုိ႔၌ ရွစ္ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဒုတိယ ဘုရင္မင္းေခါင္ထံတြင္ သားအမွတ္ေမြးျမဴပါရန္ ေပးဆက္အပ္ႏွံေၾကာင္း အဆုိျပဳၾကေလသည္။ ထုိအဆုိကုိ မျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း စာဆုိေတာ္မ်ားအတၴဳပၸတၱိတြင္ ရွင္းလင္းထားသည္။ ¤င္းတုိ႔ အဆုိအရ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံးတြင္

ရွစ္ႏွစ္တည္းက၊ ခမည္းေတာ္မင္း၊ မယ္ေတာ္ႏွင္းသား၊ အရင္းအခ်ာ၊ ငါ့တကာႏွင့္၊ ငါသာရဟန္း၊ လူဝယ္ပန္းသုိ႔၊ ရႊင္လန္းမခ်ိဳး၊ လြန္ျမတ္ႏုိးလ်က္၊

ဟူေသာ စကားကုိ ကုိးကား၍ ဆုိေလဟန္ ရွိ၏။ ထုိစကားကုိ ရွင္းဦးအံ့။ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ အဖသည္ သကၠရာဇ္ ၈၃၂-ခုႏွစ္တြင္ မင္းျဖစ္ေသာ ရတနာျမစည္းခုံဒါယကာ မင္းတရားႀကီိး ျဖစ္သည္။ ထုိမင္းတရားႀကီး၏ အဖျဖစ္ေသာ ဒုတိယမင္းေခါင္၏ ဘုိးေတာ္သည္ သကၠရာဇ္ ၈ဝ၄-ခုႏွစ္တြင္ မင္းျဖစ္ေသာ ထူပါ႐ုံဒါယကာ နရပတိႀကီး ျဖစ္၏။ ထုိနရပတိ၏ သမီးေတာ္ တြင္းသင္းစား ေရႊအိမ္သည္ႏွင့္ မိဖုရားေမာင္ေတာ္ ပခန္းစား သီဟပေတ့ႀကီး၏သား ဥဇနာ ဟုလည္းတြင္ေသာ သီဟပေတ့ငယ္ႏွင့္ စုံဖက္ရာတြင္ ဖြားျမင္သည့္ သမီိးေတာ္ကုိ ရွစ္ႏွစ္ အရြယ္ကပင္ ဘုိးေတာ္နရပတိႀကီးသည္ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ႏွင့္ စုံဖက္ေပးေတာ္မူသည္။
ဒုတိယမင္းေခါင္လည္း ထုိအခါက ခုနစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ရွစ္ႏွစ္အရြယ္မွ်သာ ရွိေပေသးသည္။ ဤသည္ကုိ ရည္၍ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရကနန္းထက္သမီး၊ ေစာင့္စည္းသီလ၊ ဒါန ျဖည့္ဆည္း၊ ရွစ္ႏွစ္တည္းက၊ ခမည္းေတာ္မင္း၊ မယ္ေတာ္ႏွင္းသား၊ ဟူ၍ စပ္ဆုိခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ဆရာေတာ္သည္ မိမိကုိယ္ကုိ ရည္ညႊန္း၍ စပ္ဆုိခဲ့ျခင္းမဟုတ္ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ေလာင္းလ်ာ ေမာင္ေမာက္ကုိ မင္းတရားထံ ေမြးစားရန္ အပ္ႏွံသည္ဟူေသာ အဆုိမွာ ေလ်ာ္ကန္ေတာ့သည္ မဟုတ္ေၾကာင္း တင္ျပထားေလသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္သည္ ေမာင္ေမာက္အား ဝမ္းထြက္သားကဲ့သုိ႔ ခ်စ္ခင္ယုယစြာ ေစာင့္ေရွာက္ေၾကာင္းကုိကား ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးေသာ အဖြဲ႕မ်ားျဖင့္ ထင္ရွားေလသည္။
ဤသုိ႔ ဘုရင္မင္းေခါင္က ခ်စ္ခင္ယုယစြာ ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့သည္မွာလည္း တစ္ႏြယ္ငင္ တစ္စဥ္ပါဆုိသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္၏။ ေမာင္ေမာက္ဖခင္ အမတ္ႀကီးမွာလည္း ျပည္စုန္မင္း သီဟသူႏွင့္ မိဖုရားႀကီးတုိ႔အျပင္ သားေတာ္ ဒုတိယမင္းေခါင္ႏွင့္ မိဖုရားတုိ႔ကလည္း လက္သုံးေတာင္ေဝွးသဖြယ္ အားကုိးအားထားျခင္း ခံရသူ ျဖစ္သည္။ တစ္ဖန္ ေမာင္ေမာက္၏ မိခင္ႀကီးမွာလည္း ရာဇအႏြယ္ ပါသူပင္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ နန္းတြင္းနန္းျပင္ သြားလာဝင္ထြက္ေရး၌ ဦးစားေပးျခင္း ခံထားရသူ ျဖစ္သည္။ ထုိအေၾကာင္းတုိ႔ကုိ ဖြင့္ဆုိ၍ ဆရာေတာ္ကုိယ္တုိင္ ဘူရိဒတ္ဇာတ္ေပါင္းခန္းပ်ိဳ႕၌
ဤသုိ႔ ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့၏။

ကူဋာဂါရ၊ ေဂဟၾကငွန္း၊ ပြင့္ေရႊနန္းႏွင့္၊ မည္မွန္းအဝ၊ ပုရိႏၵဟု၊ စြဲထသေႏၶ၊ တုိ႔ခ်က္ ေၾ<ြကသား၊ မင္းေနျပည္သာ၊ ထုိေနရာဝယ္၊ သမၻာမ်ိဳးခ်၊ ငါတုိ႔ဘလည္း၊ ဓမၼပါလ၊ ျဗဟၼဏသုိ႔၊ စာဂစြန္႔ၾကဲ၊ ကုသုိလ္ရဲလ်က္၊ ဝမ္းထဲေျဖာင့္စင္း၊ ဂုဏ္သတင္းတည့္၊ လိႈင္ျခင္းရနံ႔၊ ပန္းႏွယ္ ပ်ံ႕မွ်၊ ေလာက္ငံ့ေသာက္စား၊ မကုန္အားသား၊ ပုဏၰားေဇာ္ဂီ၊ မွီခုိရဟန္း၊ ကူးသန္းလားလာ၊ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းရာျဖင့္၊ သဒၶါျပန္႔ျပန္႔၊ စိတ္မတြန္႔တည့္၊ ရွည္သန္႔လက္ႀကီး၊ ေပးမျငီးဟု၊ ေျမႇာက္ခ်ီး သာဓု၊ ယခုတုိင္ေအာင္၊ လူ႕ေဘာင္ေျပာပ၊ ခ်ီးမြမ္းၾက၏။ ေရွးကစီလ်ဥ္၊ မင္းစဥ္မင္းဆက္၊ မပ်က္စြဲသုံး၊ ဤထုံးဤနည္း၊ ဤသုိ႔တည္းဟု၊ သိပ္သည္းနတ္ရြာ၊ သိျမင္မွာလည္း၊ လုိရာမက်န္၊ တတ္ပြန္က်ယ္ဝန္း၊ အဆန္းဆန္းသား၊ ဂဏန္းဟူးရား၊ ကုိးပါးနဝင္း၊ ၾတင္းသုံးခု၊ ရွစ္ခုၿဂိဳဟ္ ေျပး၊ ေကာင္းၾ<ြကယ္ေရးႏွင့္၊ ရန္ေဘးဥပဒ္၊ စက္သြားျဖတ္သုိ႔၊ မခြၽတ္မွန္ေအာင္၊ ေက်းဇူး ေဆာင္သား၊ မင္းေခါင္မင္းဖ်ား၊ မင္းႏွစ္ပါးတုိ႔၊ မွတ္သားယုံႀကဳံ၊ ျမတ္ႏုိးတုံသည္၊ ၊ စုပုံ လက္သုံး ေတာင္ေဝွးတည္း။

ေမာင္ေမာက္သည္ ငယ္ရြယ္စဥ္မွ စ၍ နန္းတြင္သူ နန္းတြင္းသား ပညာရွင္မ်ားထံမွ လည္းေကာင္း၊ ဖခင္ဓမၼပါလအမတ္ႀကီးထံမွလည္းေကာင္း၊ စာေပကဗ်ာစေသာ နည္းနာနယတုိ႔ကုိ ေလ့လာမွတ္သားခဲ့ရ၏။ အထူးသျဖင့္ စာေပသင္ၾကားရာ ဆရာကား ေနာင္ေတာ္ရင္းျဖစ္ေသာ သွ်င္ဝရစကၠပါလျဖစ္သည္။ ေမာင္ေမာက္သည္ ေနာင္ေတာ္ရင္းထံ၌ သင္႐ုိးက်မ္းစာ အျဖာျဖာတုိ႔ ကုိ ဂ႐ုျပဳ၍ ေလ့လာသင္ၾကားခဲ့သည္။ သုိ႔ျဖင့္ ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္၍လည္းေကာင္း၊ ဖခင္ႀကီး ႏွင့္ အတူ နန္းေတာ္တြင္းသုိ႔ လုိက္၍လည္းေကာင္း လည့္လည္ေပ်ာ္ျမဴးေနခဲ့ေလသည္။
တစ္ေန႔ေသာအခါ ေမာင္ေမာက္ ၁ဝ-ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဖခင္ျဖစ္သူႏွင့္အတူ နန္း ေတာ္တြင္းသုိ႔ လုိက္ပါသြားေလသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ နန္းေတာ္တြင္း၌ အိမ္ေရွ႕မင္း မဟာသီဟသူ၏ ေတာင္ေဆာင္စံ ေျမာက္သားေတာ္သမီး သွ်င္စုိးမင္း၊ ေျမာက္ေဆာင္စံ တန္ေဆာင္းရွင္ခံ ေျမာက္သားေတာ္သမီး မင္းလွျမတ္ႏွင့္ မင္းဘုန္းထြတ္တုိ႔ကုိ နားထြင္းမဂၤလာ ဆင္ယင္ေတာ္မူေန ခုိက္ျဖစ္၏။ ထုိအခ်ိန္တြင္ အိမ္ေရွ႕မင္းတရားက ေမာင္ေမာက္၏ ဖခငႀ္ကီးအား သမီးေတာ္သုံးပါး ႏွင့္ စပ္ဆုိင္ရာ မဂၤလာရွိေသာ ကဗ်ာလကၤာတု္ိ႔ကုိ ဖြဲ႕ဆုိေလွ်ာက္ထားရမည္ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။ ထုိအခါ ေမာင္ေမာက္က ဖခင္အစား ကြၽန္ေတာ္မ်ိဳး ဖြဲ႕ဆု္ိေလွ်ာက္ထားပါရေစ၊ ဟု ေလွ်ာက္ထား ၍ ႐ုတ္တရက္ စပ္ဆုိ ေလွ်ာက္ထားလုိက္သည္။

အုိဘယ့္ဘယ္ ၊ အုိဘယ့္သမီးေတာ္ ၊ ထင္ေပၚဘုန္းပ်ံ႕သင္း ၊

အုိဘယ့္ဘယ္ ၊ အုိဘယ့္သမီးေတာ္ ၊ နတ္ေသာ္ပုံမယြင္း ၊

အုိဘယ့္ဘယ္ ၊ အုိဘယ့္သမီးေတာ္ ၊ စေႏၵာလႏွယ္ဝင္း ၊

ေမာင္ေမာက္သည္ ညီညြတ္ေသာ ကာရန္ဝက်ျဖင့္ မွဴးမတ္ဗုိလ္ပုံတုိ႔ အလယ္တြင္ ရဲ႕ဝံ့စြာ စပ္ဆု္ိ၍ ေလွ်ာက္တင္လုိက္ရာ ပရိသတ္အေပါင္းမွာ ဝမ္းေျမာက္ အံ့ၾသစြာ ေမာင္ေမာက္၏ ပညာစြမ္းကု္ိ ခ်ီးမြမ္းေထာမနာၾကကုန္၏။
ေမာင္ေမာက္သည္ ေနာင္ေတာ္ သွ်င္ဝရစကၠပါလအထံ၌ စာေပသင္ၾကားေနရာမွ ဆက္လက္၍ သီဟုိဠ္ေရာက္ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံတြင္လည္း စာေပမ်ားကုိ နည္းခံသင္ၾကားျပန္ေလ သည္။ ဤသည္ကုိ ရည္၍ ဘူရ္ိဒတ္ဇာတ္ေပါင္းပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌

ရ႒သာရ၊ လဒၶသေရာ္၊ ႏြတၴေခၚသား၊ သူေတာ္ေသြးရည္၊ ငါတုံသည္လည္း၊ ေျဖာင့္ ၾကည္သဒၶါ၊ ေနာင္ဆရာလွ်င္၊ သမၻာရင့္လွည့္၊ ညီတပည့္ဟု၊ မျပည့္ေပၚတင္း၊ ထဲဝမ္းတြင္းက၊ ခ်စ္ျခင္းတမူ၊ မတူစသာ၊ နည္းနာသင္ေထြ၊ အေျခရေျမာက္၊ ၾကံ့ၾကံ့ေထာက္၍၊ ေရာက္ေပါက္ သိဃုိဠ္၊ ေက်းဇူးဟုိသား၊ ပုဂၢိဳလ္မည္သီး၊ ေထရ္ဘုန္းႀကီးဝယ္၊ မွီးခဲ့လက္လြတ္၊ ၾ<ြကင္းမဲ့တတ္ သား၊ သူျမတ္တု္ိ႔ထံ၊ ထုံးစံရမိ၊ အျပည့္ၾကည့္လ်က္၊

ဟု ဖြဲ႕ဆုိထားေလသည္။
ေမာင္ေမာက္ ထပ္ဆင့္ဆည္းကပ္ခဲ့ေသာ သီဟုိဠ္ေရာက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဆုိသည္မွာ သကၠရာဇ္ ၇၉၁-ခုႏွစ္က ဓာတ္ေတာ္ ငါးဆူႏွင့္အတူ အင္းဝသုိ႔ သာသနာျပဳ ၾ<ြကေရာက္လာေသာ သီရိသဒၶမၼာဘိလကၤာရႏွင့္ သီဟဠမဟာသာမိ မေထရ္ႏွစ္ပါးကုိ ရည္ညႊန္းဟန္တူေပသည္။ ထုိႏွစ္ပါး ကုိ သီဟုိဠ္ေရာက္ႀကီး သီဟုိဠ္ေရာက္ငယ္ဟူ၍ မွတ္သားၾကသည္။ ထုိအရွင္ႏွစ္ပါးတြင္ ေမာင္ေမာက္ နည္းခံသင္ၾကားခဲ့ေသာ ဆရာမွာ သီလဂုဏဝန္၊ ေထရ္မြန္ပုဂၢိဳလ္၊ သိန္းဃုိဠ္ေရာက္ ႀကီး၊ သံဃာ့ထီးကုိ၊ ဟု ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌ စပ္ဆုိသည္ကုိ ေထာက္၍ အႀကီးျဖစ္ေသာ သွ်င္သဒၶမၼာ ဘိလကၤာရ မေထရ္ကုိပင္ ဆုိရမည္ ျဖစ္ေပသည္။
ထုိသီဟုိဠ္ေရာက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံ၌ ခုိမွီးေနစဥ္ အသက္ ၁၆-ႏွစ္ အရြယ္တြင္ 'သာကီယဟု၊ ေတဇေက်ာ္ဟုိး ' အစခ်ီ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးကုိ ေရးသားစပ္ဆုိေလသည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌

သိန္းဃုိဠ္ေရာက္ႀကီး၊ သံဃာ့ထီးကုိ၊ ခုိမွီးျငမ္းေထာက္၊ ထိပ္ထက္ေဆာက္မွ၊ ဆယ့္ ေျခာက္ႏွစ္ရြယ္၊ ႏွစ္ဆယ္အတြင္း၊ ေလးႏွစ္ၾ<ြကင္းဝယ္၊ မကင္းဝါသနာ၊ ဆက္တုိင္းပါ၍၊ ပညာ ျမင္သိ၊ စြမ္းသတၱိျဖင့္၊ ဘူရိဒတၱ၊ ဆုိစၿပီးေျမာက္၊

ဟု ဖြဲ႕စပ္ထားရာ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးကုိ ၁၆-ႏွစ္အရြယ္မွ စတင္ေရးသားခဲ့ၿပီး ၂ဝ- အတြင္း ေလးႏွစ္တာကာလ၌ ေရးသားခဲ့သည္ဟု ဆုိေပသည္။
ေမာင္ေမာက္သည္ မည္သည့္ခုႏွစ္တြင္ သာမေဏေဘာင္သုိ႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု အမွတ္အသား မေတြ႕ရေပ။ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးကုိ ေရးသားခ်ိန္တြင္အမူ လူ႕ဇာတိ လူ႕အျဖစ္ႏွင့္ သာ ရွိေနေပေသးသည္။ သံဝရပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌ ခပ္သိမ္းဒါန၊ အနႏၲကုိ၊ ဓမၼအလွဴ၊ ေအာင္ေသာဟူသည္၊စိတ္ယူတည္ဘိ၊ လူ႕ဇာတိက၊ ဘူရိဒတၱ၊ ဆုိစၿပီးေျမာက္၊ ဟု ေရးဖြဲ႕ထားေသာေၾကာင့္ေမာင္ေမာက္သည္ ၁၆-ႏွစ္အရြယ္ လူပ်ိဳေပါက္သည္အထိ သွ်င္သာမေဏေဘာင္သုိ႔ မဝင္ရေသး ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ စာဆုိေတာ္မ်ားအတၴဳပၸတၱိက်မ္း၌မူ ေမာင္ေမာက္သည္ ၁၉-ႏွစ္ေက်ာ္ ၂ဝ-တြင္း၌ လူ႕ဘဝ လူ႕ဇာတိမွ တစ္ခါတည္း ရဟန္းေဘာင္သုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟု မွတ္ခ်က္ ခ်ထား၏။ သုိ႔ရာတြင္ ခုိင္လုံေသာ အေထာက္အထား မေတြ႕ရေပ။
သွ်င္မဟာရ႒သာရေလာင္းလ်ာ ေမာင္ေမာက္သည္ ၁၆-ႏွစ္အရြယ္၊ သုိ႔မဟုတ္ ထုိ႔ထက္ ပုိလြန္သည့္ အရြယ္အထိ နန္းေတာ္တြင္း၌ က်က္စား ေပ်ာ္ပါးေနခဲ့ရေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ' ဝဏၰပဘာ ' ႏွင့္ ' ပုေရနိသင္ ' စေသာ ရတုမ်ားကုိ ေရးစပ္ထားေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း ေႏွာင္းေခတ္ သုေတသီတုိ႔၏ အေတြး၌ သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ ဘဝက႑သစ္တစ္ခုကုိ ေဖာ္ထုတ္ ခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္မွာ သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ အခ်စ္ေရးကိစၥေပတည္း။
သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ ဘဝသည္ နန္းသူတုိ႔အလယ္တြင္ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားခဲ့၏။ ကဗ်ာလကၤာ စာဆုိေတာ္ေလးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ နန္းတြင္းသူ အလွကေလးမ်ားက ပ်ဴငွာအခြင့္ အေရးေပး၍ ျမတ္ႏုိးမိၾကမည္။ ထုိအထဲတြင္ သွ်င္မဟာရ႒သာရႏွင့္ ႏွစ္ကုိယ္တူ ရည္မွ်၍ ခ်စ္ ခဲ့ရသူမွာ ' ဝဏၰပဘာ ' ေခၚ လွကလ်ာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သွ်င္မဟာရ႒သာရေလာင္းလ်ာသည္ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ ဝဏၰဘာ၏ အလွကုိ လကၤာျဖင့္ ကုံးသီခဲ့၏။ ရတုျဖင့္ ေရးစီခဲ့၏။ ဆရာေတာ္သည္ ဝဏၰပဘာ၏ အလွသ႐ုပ္ကုိ ေတာင့္တဲတြန္႔ရတုပုိဒ္စုံျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္လွစ္ျပခဲ့၏။ ထုိရတုမွာ လူ႕အျဖစ္ လူ႕ဇာတိကပင္ ခ်စ္သူ၏ အလွကုိ ျခယ္မႈန္းခဲ့သည္ဟု ယူဆရ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ' ပုေရနိသင္ ' ခ်ီရတုတုိ႔၌ ရဟန္းဘဝျဖင့္ စပ္ဆုိရာ အထိန္းအခ်ဳပ္ျဖင့္ စပ္ဆုိခဲ့သည္။ ဝဏၰပဘာအဖြဲ႕မွာကား ခ်စ္သူ၏ အလွကုိ အားကုန္ျခယ္မႈန္း၍ သီကုံးဖြဲ႕ဆုိခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ထုိ႔ျပင္ မ်က္စိေအာက္တြင္ ႐ႈျမင္ရသည့္အတုိင္း ဖြဲ႕ဆုိခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဝဏၰပဘာရတုကုိ ငယ္စဥ္လူ႕ဘဝက ေရးသားခဲ့သည္ဟု ယူဆစရာ ရွိေပသည္။
ဤသုိ႔ျဖင့္ သွ်င္မဟာရ႒သာရေလာင္းလ်ာသည္ ရဟန္းျပဳရန္ အခ်ိန္အရြယ္သုိ႔ ေရာက္ ရွိလာခဲ့၏။ ထုိအခါ ကြၽန္းတြင္ ဇမၺဴလုံး၊ ၿပိဳင္တုိင္း႐ႈံးသည္၊ ျပစ္လုံးကင္းစင္ကြာ၊ မုိးသူဇာကုိပစ္ခြာထားခဲ့ရေတာ့မည္။ တစ္ခ်ိန္ကဆုိလွ်င္ ဝဏၰပဘာ လွကလ်ာ ငယ္ကြၽမ္းဝင္ႏွင့္၊သုိ႔ပင္တာရွည၊္ ေပ်ာ္ရမည္ဟု လည္း မွတ္ထင္ခဲ့မိသျဖင့္ ခက္မတစ္ေထာင္၊ ပေညာင္ေစာင့္ နတ္၊ ရွင္နတ္ျမတ္ကုိ ပင္ ခုိင္ၿမဲေစမႈအတြက္ သက္ေသျပဳခဲ့ၾကဖူးသည္။ ဘယ္သုိ႔ပင္ ခ်စ္စထုံး ေႏွာင္၊ ေပ်ာ္ရေအာင္ဟုရည္ရြယ္ထားပါေသာ္လည္း သာသနာေတာ္ေရးအတြက္ ရဟန္းေဘာင္ သုိ႔ တက္ေရာက္ရေတာ့မည့္ အခါတြင္ ခ်ီတုံ ခ်တုံ အာ႐ုံေထြျပားလ်က္ စိတ္ေသာက ပြားခဲ့ရေပ သည္။
ဤသုိ႔ သာသနာေရးက တစ္ဖက္၊ အခ်စ္ေရးက တစ္ဖက္ႏွင့္ စိတ္ဝိတက္မ်ားျပားေန ရခ်ိန္တြင္ ျငိ္မ္သက္စြာ စိတ္ကုိ ထိန္းသိမ္းေတာ္မူလ်က္သာသနာ့ဝန္ထမ္း ရဟန္းျမတ္ဘဝႏွင့္မာတုဂါမတုိ႔သည္ မအပ္စပ္စြတကား၊ ဟု တရားသံေဝ ယူေတာ္မူေခ်၍ သာသနာေရးကုိ အႏုိင္ေပးခဲ့ရွာသည္။ ဝဏၰပဘာ၊ ကလ်ာဖူးစသစ္၊ ပ်ိဳမ်စ္မ်စ္ကုိ ေၾကကြဲစြာ ခြဲခြာေတာ္မူ၍ ရဟန္းဘဝ ကုိသာ ရယူေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ ရဟန္းဘဝ ရယူေတာ္မူၿပီးသည့္ေနာက္၌ စပ္ဆုိေတာ္မူေသာ ' ပုေရနိသင္ ' အစခ်ီ ရတုပုိဒ္စုံတြင္-

ပုေရနိသင္၊ ဆက္တုိင္းၾကင္၍၊ အိမ္ရွင္အစစ္၊ ငယ္ကြၽမ္းခ်စ္ႏွင့္၊ ထပ္ရစ္လက္သင္၊ ထုံးစတြင္၌၊ ေသြးငင္ၾကမၼာ၊ ဝါသနာေၾကာင့္၊ ဆရာမိဘ၊ ကြပ္ဆုံးမလည္း၊ ခ်စ္စထုံးေႏွာင္၊ ေပ်ာ္ရေအာင္ဟု၊ သန္ေကာင္မဟူ၊ အတူယွဥ္ႏႊဲ၊ သန္လြဲမခန္႔၊ အသက္စြန္႔၍၊ ေဝဓြန္႔ခရီး၊ ခ်ဳံႀကီးေတာအုံ၊ ဝါး႐ုံဝါးေစး၊ သစ္က်ားေဘးကုိ၊ မေတြးဆံဖ်ား၊ မေလးစားတည့္၊ တရားသံေဝ၊ ေအာက္ေမ့ေခ်ေသာ္၊ ေၾကးေရႊဂေဟ၊ မစပ္ေခ်သုိ႔၊ စာေပတတ္ပြန္၊ ဓမၼခန္ႏွင့္၊ က်မ္းဂန္ သိေျမာက္၊ ပဥၥင္းေရာက္က၊ ထပ္ေလွာက္ၾကင္ဖြယ္၊ ေရွးေသာႏွယ္ကုိ၊ ၊ အဘယ္ႀကိဳးရွာ ေပေတာ့မည္။

ဟု ေဖာ္ျပေတာ္မူခဲ့သည္။
သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ မိမိကုိယ္ကုိ တရားခ်၍ ရဟန္းဘဝကုိ ရယူခဲ့ေသာ္လည္း အလြမ္းေျဖ မေျပႏုိင္ခဲ့ရွာေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္လည္း စိတ္ေျပရာ ေျပေၾကာင္း ေအာက္ေမ့၍ လူလည္း တစ္ေထြ၊ ေရလည္းတစ္ျခား၊ ဖ်ားလည္းတက္သက္၊ ေၾကာက္မက္ခ်င္ဖြယ္၊ ပင္လယ္ေခ်ာင္းေျမာင္း၊ မႀကီးေတာင္းတည့္၊ ေဆာင္းေဆာင္းဆုိင္းဆုိင္း၊ ၿပိဳင္းရ႐ုိင္းတည့္၊ မိႈင္းမိႈင္းအုပ္ေထြ၊ ေဝေဝမုိ႔မုိ႔၊ ညိဳ႕ရ႐ုိ႕ႏွင့္၊ ျမသုိ႔ရွိန္းရွိန္း၊ ခပ္သိမ္းေတာေတာင္၊ ကုန္ေအာင္ပတ္ကုံး၊ ေမွ်ာ္မဆုံး သည့္ ရခုိင္ေတာင္ကုန္းေဒသဆီသုိ႔ ခရီးထြက္ခဲ့ေလသည္။ ရခုိင္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရွိသည္တြင္ ' ႏွစ္ကူးလည္၍၊ မုိးစည္ပ်ံ႕ ပ်ဴး၊ ' အစခ်ီ ရတုပုိဒ္စုံကုိ ေရးသားေတာ္မူသည္။
ထုိမွတစ္ဖန္ စက္ေတာ္ရာ ေဒသသုိ႔ ဘုရားဖူးရန္ ၾ<ြကေရာက္ခဲ့ျပန္သည္။ ထုိေဒသသုိ႔ ၾ<ြကခ်ီေတာ္မူရင္း ေတာင္ေတာင္ေရေျမ သာယာပုံ၊ ငွက္တိရစၧာန္တုိ႔၏ ဖုိမယွက္ႏႊဲ ေပ်ာ္ပြဲဝင္ေန ၾကပုံတုိ႔ကုိ ဖြဲ႕ႏြဲ႕၍ ေတာလားလကၤာကုိ စီကုံးေတာ္မူသည္။
သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ အသက္ ၁၆-ႏွစ္အရြယ္ လူပ်ိဳငယ္ဘဝက ေရးသားခဲ့ေသာ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးကုိလည္း ရဟန္းအျဖစ္ေရာက္မွ အၿပီးသတ္ ေရးသားႏုိင္ေလေတာ့သည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီး နိဂုံး၌

မည္ပင္ရ႒၊ သာရအစစ္၊ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္လွ်င္၊ တက္သစ္အရြယ္၊ လူငယ္ေသာ္က၊ ဆုိစတင္းလင္း၊ ၾ<ြကင္းဘိေသာအား၊ ဆန္းျပားနည္းနာ၊ အျဖာျဖာလွ်င္၊ လကၤာယတိ၊ ေစာင္း သုိ႔ညိႇ၍၊ ဘူရိဒတၱ၊ နဂရပေဝ၊ ေခၚေထြအမည္၊ အပုိင္းသည္ကား၊ သာၾကည္ခ်မ္းေျမ့၊ ဤ တြင္ေရြ႕လွ်င္၊ ေစ့ေစ့စုံစုံ၊ အၿပီးကုန္၏၊

ဟု မွတ္သား ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့၏။
သကၠရာဇ္ ၈၅၆-ခုႏွစ္၊ အသက္ ၂၆-ႏွစ္ အရြယ္၌ ဘူရ္ိဒတ္လကၤာႀကီး၏ အဆက္ျဖစ္ ေသာ ' ဘူရိဒတ္ဇာတ္ေပါင္းပ်ိဳ႕ ' ကုိလည္း ေရးသားစီရင္ေတာ္မူျပန္သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ အင္းဝ ၿမိဳ႕ေတာ္၌ သီတင္းသုံးၾကေသာ ရဟန္းပုဂိၢဳလ္အခ်ိဳ႕သည္ သွ်င္မဟာရ႒သာရႏွင့္ သွ်င္မဟာသီလ ဝံသတုိ႔အား ကဗ်ာလကၤာစသည္တုိ႔ကုိ ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူၾကသျဖင့္ ' သာခ်င္းသည္မ်ား ' ဟူ၍ သတ္မွတ္ေခၚေဝၚၾကဟန္ ရွိေပသည္။ ထုိစဥ္အခါက ဗုဒၶသာသနာအျမင္ျဖင့္ ႐ႈၾကည့္ပါမူ ဤသုိ႔ပင္ ႐ႈျမင္ၾကမည္သာ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ တစ္ဖက္မွ အျပစ္တင္သကဲ့သု္ိ႔ ခ်ီးမြမ္းေထာမနာ ျပဳသူေတြ လည္း အမ်ားအျပားပင္ ရွိေခ်မည္။
ယခုေဖာ္ျပခဲ့ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍လည္း ေရွးေဟာင္းစာေပမ်ား၌ မ်ားစြာ ေတြ႕ရျခင္း မရွိေပ။ ေတြ႕ရွိရေသာ စာေဟာင္းအမွတ္အသားမ်ားတြင္လည္း သွ်င္မဟာ ရ႒သာရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆုိေလာက္ဖြယ္ေသာ အေၾကာင္းမ်ားကုိ မေတြ႕ရ ေပ။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိေခတ္၏ ေတြးေခၚယူဆခ်က္အရဆုိလွ်င္ ရဟန္းပုဂိၢဳလ္အခ်ိဳ႕၏ အာ႐ုံ၌ ႏွစ္ၿမိဳ႕ ႏုိင္မည္ မဟုတ္ေခ်။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ပုိင္းမွာပင္ သကၤန္း႐ုံမႈ၊ တင္မႈ အေသးအဖြဲကိစၥေလးမွ စ၍ သာသနာပိုင္ႏွင့္တကြ ရဟန္းပညာရွင္မ်ား အတိဒုကၡေရာက္ခဲ့ၾကရသည္။ ထုိ႔ထက္ ေရွးက် ေသာ အင္းဝေခတ္တြင္မူ သွ်င္မဟာရ႒သာရတုိ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားသည္ အဘယ္မွာလွ်င္ ခမ္းနား၍ မလာဘဲ ရွိပါမည္နည္း။
သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ၌ မႏွစ္သက္ေၾကာင္းကုိ ေဖာ္ျပေသာ ေရွးဦးစြာ ေတြႊ႕ရသည့္စာမွာ သာလြန္မင္းတရားလက္ထက္ အမွတ္အသား ျဖစ္သည္။ သကၠရာဇ္ ၉၉၇-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၁၂-ရက္၊ ေသာၾကာေန႔တြင္ ရည္မႈံႏွင့္ ေအာင္ျမတ္ကုိ ေစေတာ္မူ ၍ ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ထံ ေလွ်ာက္တင္ရာ၌

ျပည္တြင္ မဟာဓမၼသာမိဘုန္းေတာ္ႀကီးကုိ ဘုိးေတာ္မင္းတရားႀကီး ပင့္ေတာ္မူေသာ အခါ ရ႒သာရသူျမတ္တြင္ တပည့္ခံေတာ္မူဖူးသေလာဟု ေမး၏။ မႀကိဳက္၍ မခံေပသည္ ဟု ဆုိသည္။ ဘယ့္ေၾကာင့္ မႀကိဳက္သနည္းဟု ေမးေသာ္ သူျမတ္တုိ႔သည္ စာေပက်မ္းဂန္ မူကား တတ္၏။ ဝတၴဳကံေက်ာင္းကုိ ေန၍ စည္းစိမ္းခ်မ္းသာ မ်ားလွသည္။ မေထရ္သဃၤ ရာဇာအက်င့္သာ ျဖစ္သည္။ စာေပနာသည့္ တပည့္တုိ႔သည္ ဒုကုဋ္တင္၍မွ် မနာကုန္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မႀကိဳက္၍ မခံေပသည္ဟု ဆုိသည္။

ဟူ၍ သာလြန္မင္း အေမးပု္ိဒ္တြင္လည္းေကာင္း၊

သွ်င္ဓမၼသာမိသည္ သွ်င္ရ႒သာရ၌ တပည့္မခံဆုိရာမွာလည္း အရွင္ရ႒သာရတုိ႔သည္ ရပ္မအသုံးအေဆာင္ကုိ သုံးေဆာင္သည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မခံေလသည္။

ဟူ၍ ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ အေျဖပုိဒ္တြင္လည္းေကာင္း ေတြ႕ရွိရေလသည္။
ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းရပ္တုိ႔ကုိ ေကာက္ခ်က္ခ်လွ်င္ သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္-
၁၊ ဘုရင္ မင္းျမတ္မ်ား လွဴဒါန္းေသာ ျပည့္စုံသည့္ေက်ာင္း၌ ေနထုိင္ျခင္း၊
၂၊ စာေပပုိ႔ခ်စဥ္ စာလုိက္တပည့္တုိ႔သည္ ဒုကုဋ္တင္၍ မလုိက္ျခင္း၊
၃၊ ရပ္မအသုံးအေဆာင္၌ ပါဝင္သည့္ဟု လူတုိ႔သမုတ္ေသာ စာေပမ်ားကုိ ဖြဲ႕ဆုိျခင္း
တုိ႔ကုိ အဓိကအားျဖင့္ ေတြ႕ျမင္ရေပသည္။
ထုိအေၾကာင္းကုိပင္ ထပ္ေလာင္း၍ သကၠရာဇ္ ၁၁၂၃-ခုႏွစ္တြင္ လက္ဝဲေနာ္ရထာက ေတာင္တြင္းခင္ႀကီးေဖ်ာ္အား ေလွ်ာက္ထားေသာေၾကာင့္ ေျဖဆုိရဖူးသည္။ တစ္ဖန္ သာသနာ လကၤာရစာတမ္းကုိ ေရးသားေသာ မဟာဓမၼသႀကႍ၏ စာအုပ္၌လည္း ထုိအေၾကာင္းကုိပင္ ေဖာက္သည္ခ် ေရးခဲ့ျပန္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ မူလစကားအတုိင္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ျပည္မဟာဓမၼသာမိ ေနရာတြင္ စစ္ကုိင္းသွ်င္တိသာသနဓဇဟူ၍ ေရးသားထား၏။ အျခား အဓိပၸာယ္ကား အားလုံးတူ သည္။ ထုိ႔ျပင္ အပုိမွတ္သားခ်က္မ်ားလည္း ပါဝင္လာခဲ့ျပန္သည္။ သာသနာလကၤာရစာတမ္းက်မ္း တြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေရးသားထားသည္။

သကၠရာဇ္ ၈၄၂-ခုႏွစ္၊ ရွမ္းေစ်းလမ္းမအေရွ႕၊ မေနာ္ရမၼံဥယ်ာဥ္ႏွင့္ မနီးမေဝးတြင္ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္လက္ထက္ သိမ္ေတာ္သမုတ္ရသည္။ သိမ္ေျမာက္ ဘုရားလည္းတည္ သည္။ ထုိသိမ္ကုိ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္သိမ္ဟု တြင္သည္။ ေရႊစည္းခုံေတာင္က သိမ္ကုိကား ပထမမင္းေခါင္သိမ္ဟု တြင္သည္။ ဒုတိယမင္းေခါင္ သိမ္သမုတ္သည့္ကာလ အျခားသဃၤာ မ်ားက သာခ်င္းသည္တုိ႔ ပါလွ်င္ ငါတုိ႔ မလာမလုိက္ၿပီဟု ဆုိေသာေၾကာင့္ သွ်င္သီလဝံသႏွင့္ သွ်င္ရ႒သာရတုိ႔ သိမ္သမုတ္ရာ မပါဝင္ရဟူ၍ ဆရာစဥ္ဆက္ ဥဒါန္းစည္ရွည္ ေျပာဆုိၾက သည္။

အထက္ပါစကားကုိ သတိထား၍ ေလ့လာလွ်င္ ခြၽတ္ယြင္းခ်က္မ်ားကုိ ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္၏။ ထုိေရးသားခ်က္အရ ၈၄၂-ခု၊ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္လက္ထက္ သိမ္သမုတ္သည္ဟု ဆုိလုိရင္း ရွိ၏။ ၈၄၂-ခုႏွစ္တြင္ သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ ရဟန္းေဘာင္သုိ႔ ေရာက္ႏုိင္ေသာ အရြယ္လည္း မဟုတ္ေသး။ ဆရာေတာ္သည္ ၈၃ဝ-ျပည့္ဖြား ျဖစ္၍ ၁၂-ႏွစ္အရြႊယ္မွ်သာ ရွိေပေသးသည္။ သုိ႔မဟုတ္ဘဲသကၠရာဇ္ ၈၄၂-ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ေသာ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ လက္ထက္ ဟုဆုိလွ်င္ လက္ခံသင့္သကဲ့သုိ႔ ရွိ၏။ သုိ႔တုိင္ေအာင္ ရဟန္းငယ္ကေလးမွ်သာျဖစ္ ေသာ သွ်င္ရ႒သာရအား သက္ေတာ္ ဝါေတာ္ႀကီးမားေသာ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားက အေလးဂ႐ုျပဳ ကာ ဖယ္ရွားေနလမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။
ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးေသာ ျပႆနာမ်ားကုိသာ စာေဟာင္းေပေဟာင္းမ်ား၌ အမွတ္အသား ေတြ႕ရေသးသည္။ ရွင္မဟာရ႒သာရႏွင့္ သွ်င္မဟာသီလဝံသတုိ႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေႏွာင္းေခတ္စာေပ နယ္ေျမတြင္ အတည္မျပဳေလာက္ေသာ အေရးအသားမ်ားကား ေျမာက္ျမားလွစြာကုန္၏။ထုိအေရး အသားတုိ႔သည္လည္း ယုံၾကည္ဖြယ္ရာ တန္ဆာဆင္၍ ေရးသားခဲ့ၾကသျဖင့္ အေတာ္ပင္ တြင္က်ယ္ လ်က္ ရွိခဲ့၏။ သုိ႔ရာတြင္ ႏႈက္ႏႈက္ခြၽတ္ခြၽတ္ ေလ့လာသူ ပညာရွင္တုိ႔သည္ကား စစ္၍ စစ္၍ ယုံၾကည္ၾကေလသည္။
မည္သုိ႔ရွိေစ သွ်င္မဟာရ႒သာရတုိ႔ ေခတ္တြင္ စာေပဖြဲ႕ႏြဲ႕မႈကုိ ယုံၾကည္ကုိးစားသူလည္း ရွိမည္။ ပယ္ျမစ္ကန္႔ကြက္သူလည္း ရွိမည္။ ဤသည္မွာ ေလာကနိယာမ သေဘာအရ ျဖစ္သည္။ သွ်င္မဟာရ႒သာရဆရာေတာ္ကလည္း ဤကဲ့သုိ႔ ခ်ီးမြမ္းျခင္း၊ ကဲ့ရဲ့ျခင္းသေဘာကုိ သိေတာ္မူသည္ သာတည္း။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဘုရားလူ႕ဘ၊ မုနိႏၵလ်က္၊ မိန္းမေယာက်္ား၊ လူ႕စကားျဖင့္၊မၾကားစေကာင္း၊ မနာေတာင္းကုိ၊ အေၾကာင္းေဆာင္ေသြး၊ ေဟာတုံေသး သျဖင့္ ခ်ီးမြမ္းမႈ၊ ကဲ့ရဲ့မႈတုိ႔ကုိၾကည့္႐ႈေတာ္ မမူအားဘဲ လူ႕အက်ိဳး လူ႕စာရိတၱအတြက္ အေတြးလည္း မပ်က္ခဲ့။ အေရးလည္း မပ်က္ခဲ့။ ဆုိေရးရွိက ဆုိအပ္သည္သာ ျဖစ္ေပသည္။
ဤကဲ့သုိ႔ ဇာတ္ေတာ္ႀကီးမ်ားကုိ ဖြဲ႕ဆုိရာမွာလည္း ပညာရွင္ႀကီးမ်ားအတြက္ဟူ၍ ဝန္ ခံေတာ္ မမူေပ။ စာႀကီးေပႀကီးမ်ားကုိ မဖတ္႐ႈႏုိင္သူ ႏုနယ္ ငယ္ရြယ္သူမ်ားအတြက္ အထူးအားျဖင့္ ရည္ညႊန္းေရးသားထား၏။ ဆရာေတာ္သည္ ငါ၏ စာသည္ ငါ့ေအာက္ အသိပညာငယ္ေသာႏုနယ္သူမ်ားအတြက္ အသ္ိပညာျပန္ပြားကာ အေမွာင္ခြင္း၍ အလင္းကုိ ေဆာင္ႏုိင္ပါေစ၊ ဟူေသာ ေစတနာျဖင့္ ေရးသား ဖြဲ႕ဆုိခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ဆရာေတာ္ကလည္း- လူတုိ႔နားတြင္း၊ မုိက္မလင္းကုိ၊ ဝင္းဝင္းထြန္းညီး၊ Óဏ္ဆီမီးျဖင့္၊ ေမွာင္ႀကီးကင္း ေပ်ာက္၊ ငါ့စာေရာက္က၊ ငါ့ေအာက္ပညာ၊ ႏုေသးစြာသား၊ သမၻာမျပန္႔၊ လူအဝွန္႔အား၊ စိတ္ ျပားပညာ၊ ပြားပါလိမ့္မည္၊ သူတုိ႔ရည္၍၊ သာၾကည္ရႊင္လန္း၊ လကၤာညႊန္း -ရပါေၾကာင္း ဝန္ခံေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
ဤဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးႏွင့္ ဘူရိဒတ္ဇာတ္ေပါင္းပ်ိဳ႕တုိ႔ကုိ ေရးသားၿပီးေနာက္ ျပည္သူအမ်ားတုိ႔သည္ ဆရာေတာ္၏ Óဏ္ရည္အစြမ္းကုိ ေလးစားၾကည္ညိဳၾကသည္။ ဘုရင္ႏွင့္ မွဴးမတ္အသုိင္းအဝန္းမွလည္း ဆရာေတာ္၏ စာမ်ားကုိ အင္းဝေရႊနန္းေတာ္ႀကီး အတြင္း၌ စာပြဲ သဘင္ခံ၍ ၾကားနာၾကၿပီးလွ်င္ ေရႊပန္း၊ ေငြပန္း၊ ေရႊေပါက္ေပါက္၊ ေငြေပါက္ေပါက္တုိ႔ျဖင့္ ႀကဲေျမႇာက္ကာ ေကာင္းခ်ီးႏုေမာ္ သာဓုေခၚၾကေလသည္။ ဆရာေတာ္သည္ ရဟန္းဘဝကုိ ရယူခဲ့ၿပီးသည့္ေနာက္ မိမိဘဝကုိ စာေပ၌သာ ျမႇဳပ္ ႏွံထားခဲ့၏။ ယင္းသုိ႔ ျမႇဳပ္ႏွံကာ စာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေတာ္မူရင္း တပည့္ စာသင္သားမ်ားကုိလည္း စာေပပုိ႔သျခင္း အလုပ္မ်ားကုိ မလစ္ဟင္းေစဘဲ ေဆာင္ရြက္ေနသည္ ျဖစ္ေၾကာင္းကုိ -

စိတ္ျပားေဝခြဲ၊ ၾကံႏိႈက္နဲလ်က္၊ စာပြဲခံခံ၊ စာအံေသာင္းေသာင္း၊ တပည့္ေပါင္းကုိ၊ ျဖားေယာင္းပစၥည္း၊ ျဖည့္သိမ္းဆည္း၍၊ ေဟာနည္းသြယ္ျပား၊ ရွင္ေတာ္ၾကားသုိ႔၊ နားပါးဝင္ ေၾကာင္း၊ သင္လုိက္ေရွာင္း၏၊ မေကာင္းဝန္တုိ၊ အကုသို္လ္ကား၊ ၊ ငါ့ကုိ မခ်စ္ ပစ္ေစ ေသာ။

ဟု ဇာတ္ေပါင္းခန္းပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌ စပ္ဆုိေတာ္မူေလသည္။
ဤသုိ႔ စာေပျပဳစုျခင္း၊ ပုိ႔ခ်ျခင္းတုိ႔ကုိ လုပ္ေဆာင္လာရေသာအခါ၌ ယခင္ႏွစ္မ်ားစြာက နန္းေတာ္တြင္းဝယ္ ေပ်ာ္ပါး ေမာ္ၾ<ြကားေနခဲ့ေသာ အခိ်န္တုိ႔ကုိ ႏွေျမာလာဟန္ ရွိသည္။ ယခုမူကား ရဟန္းဘဝကုိ ရယူႏုိင္သျဖင့္ ၾကည္ႏူးမဆုံး ရွိလာသည္။ တစ္ဆက္တည္းပင္ မိမိဘဝႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ၅၅ဝ-ဇာတ္၊ ဝီသတိနိပါတ္မွ ဟတၴိပါလဇာတ္ကုိ သြား၍ သတိရေလဟန္ရွိသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆုိေသာ္ ဇာတ္ေတာ္မွာ ေလာကီအာ႐ုံ႔ ကာမဂုဏ္တုိ႔ကုိ ပယ္ခြာ၍ ေတာထြက္ၿပီး တရားဓမၼ တုိ႔ကုိ အားထုတ္သင့္ေၾကာင္း ျပဆုိေသာ ဇာတ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္တည္း။
ဆရာေတာ္သည္ ထုိဇာတ္ေတာ္ႀကီးကုိ မိမိကုိယ္တုိင္ စဥ္းစားမိ႐ုံမွ် မကဘဲ ဘုရင္ မင္းေခါင္အားလည္းေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဘုရင္မင္းေခါင္ႏွင့္ မိဖုရားႀကီးအတုသိရိမာယာေဒဝီ တုိ႔သည္ အလြန္ႏွစ္သက္ေတာ္မူၾကသျဖင့္ ထုိဇာတ္ေတာ္ႀကီးကုိ ပ်ိဳ႕တစ္ေစာင္ ဖြဲ႕စီေတာ္မူပါရန္ ကုိပင္ ဦးတင္ေလွ်ာက္ထားၾကကုန္၏။ ထုိအေၾကာင္းကုိ ကုိးခန္းနိဂုံး၌-

နည္းေလွ်ာက္ၾကံမိ၊ ဟတၴိပါလ၊ ဇာတကဟု၊ ဓမၼျမဳေတ၊ ေဟာၾကားေပေသာ္၊ ထဲေန ရပ္ေအာင္၊ သာစည္ေဘာင္တြင္၊ မင္းေခါင္ဒုတိယ၊ တုိ႔ေမြးဘလွ်င္၊ နားဝျငိမ့္ျငိမ့္၊ ႏွစ္သိမ့္ ၾကည္စြာ၊ ေတာင္းပန္ထြာသည္၊ ၊ တန္ဆာဆင္စိမ့္ေသာေၾကာင္းတည္း။

ဟူ၍ ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိပ်ိဳ႕ကုိ ခ်က္ခ်င္း ဖြဲ႕ဆုိ ေရးသားျခင္း မျပဳႏုိင္ခဲ့ေပ။
သကၠရာဇ္ ၈၅၈-ခုႏွစ္၊ အသက္ ၂၈-ႏွစ္အရြယ္တြင္ ' တန္တားဦးတည္ မဂၤလာေစတီ ေမာ္ကြန္း ' ကုိ ေရးစပ္ခဲ့သည္။ ထုိေစတီေတာ္အေၾကာင္းကား ဤသုိ႔တည္း။ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ သည္ နန္းတက္ေတာ္ မမူမီ အိမ္ေရွ႕မင္းသား ဘဝက တန္တားဦးအရပ္၌ ညဥ့္အခါတုိင္းလုိလုိပင္ အေရာင္အဝါမ်ား ၿပိဳးၿပိဳးျပက္ျပက္ ျဖစ္သည္ကုိ ျမင္ရေသာေၾကာင့္ ဒု႒ဂါမဏိမင္းႀကီးသည္ မဟာေစတီေတာ္ႀကီးကုိ တည္ေတာ္မူသည့္ကာလ နိမိတ္ထင္ရွား ျပဘိသကဲ့သုိ႔ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ ျဖစ္ေတာ္မူ၏။ မင္းေခါင္သည္ ထုိတန္တားဦးအရပ္၌ ေနာင္အခါတြင္ ေက်ာင္းႏွင့္ ေစတီတည္ မည္ဟုလည္း အၾကံအစည္ ျဖစ္ခဲ့၏။ သုိ႔ႏွင့္ သကၠရာဇ္ ၈၄၂-ခုႏွစ္တြင္ မင္းအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိ ေသာ အခါ၌ ေရွးဦးစြႊာ ေျမတလင္းကုိ ညိႇ၍ ေက်ာင္းေဆာက္ေတာ္မူသည္။
မဂၤလာေစတီေတာ္ကုိ တည္ေတာ္မူသည့္ အခါ၌ကား ၿပီးလြယ္ ျဖစ္လြယ္ တည္ေတာ္ မမူဘဲ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ၾကပ္မတ္ကြပ္ကဲ၍ တည္လုပ္ေတာ္မူသည္။ ထုိသုိ႔ တည္လုပ္ေတာ္မူရာတြင္ ေျမေအာက္ ဌာပနာတုိက္ကုိသာလွ်င္ စီရင္၍ ထားခဲ့၏။ အလယ္ဌာပနာကုိမူ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ၏ ဓာတ္ေတာ္ ေမြေတာ္ အစစ္မ်ား ရမွသာလွ်င္ ဌာပနာ၍ ပူေဇာ္ေတာ့မည္ဟု ဆုိင္းငံ့ထားခဲ့ ေလသည္။
ထုိုိသုိ႔ ဆုိင္းငံ့ထားခဲ့ရာ ၁၆-ႏွစ္ခန္႔အၾကာ သကၠရာဇ္ ၈၅၈-ခု၊ နယုန္လဆန္း ၉- ရက္၊ ေသာၾကာေန႔တြင္ ဓာတ္ေတာ္ပုိ႔ အခမ္းအနားကုိ က်င္ပၿပီးေနာက္ နယုန္လဆန္း ၁၃- ရက္၊ အဂၤါေန႔တြင္ ဌာပနာမႈ အခမ္းအနားကုိ စီရင္ေတာ္မူသည္။ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရ အရွင္ျမတ္သည္ ထုိတန္တားဦးတည္ မဂၤလာေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီး၏ ဓာတ္ေတာ္ ဌာပနာပြဲ အေၾကာင္းကုိ အေသးစိတ္ ေလ့လာေတာ္မူလ်က္ ' သုံးဆယ့္ႏွစ္ပါး၊ ထင္ရွားလကၡဏာ၊ ' အစခ်ီ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသားစီကုံးေတာ္မူျခင္း ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ျပင္ ' ၾကားပိမ့္နတ္ရွင္၊ ေရႊနားဆင္ေလာ့၊ ' အစခ်ီ ဆင့္ပြားေမာ္ကြန္း တစ္ေစာင္ကုိ လည္း ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတ္ိလက္ထက္ သွ်င္မဟာရ႒သာရပင္ စပ္ဆုိသည္ဟု ေရွးသူေဟာင္း တုိ႔ ဆုိစမွတ္ ျပဳၾကသည္။ ဤေမာ္ကြန္းမွာလည္း မဂၤလာေစတီေမာ္ကြန္းပင္ ျဖစ္၏။ သွ်င္မဟာရ႒ သာရ ေရးသားသည္ဟူ၍ကား အတိအက် မေတြ႕ရေပ။ လက္ဝဲေနာ္ရထာေလွ်ာက္ထုံးတြင္ ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္က-

ၾကားပိမ့္နတ္ရွင္ခ်ီသည့္ တန္တားဦးတည္ကုိ သွ်င္ရ႒သာရ လုပ္ျပန္သည္ဟူ၍ သုတ ႏွင့္ ျပည့္စုံသည့္ ေရွးသူေဟာင္းတုိ႔ ေျပာစဥ္ရွိသည္။ တစ္ခ်က္မွာလည္း သွ်င္ရ႒သာရလုပ္ ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ စာသြားကုိ ဆင္ျခင္ေသာ္ အနက္အဓိပၸာယ္ အႏွစ္ သာရ ရွိေပသည္ ျဖစ္၍ ပညာရွိတုိ႔ မွတ္သားေလာက္ေသာေၾကာင့္ သုံးပါးစုမွာ ဆရာသြင္း တန္သည့္အရာကုိ သြင္းလုိက္ေပသည္။

ဟု ေျဖဆုိခဲ့သျဖင့္ ဒုတိယေျမာက္ ေဖာ္ျပေသာ ေမာ္ကြန္းကုိကား ဆရာစဥ္ မွတ္သားခ်က္အရသာ သိရွိရေပဦးမည္။
သကၠရာဇ္ ၈၆၃-ခုႏွစ္တြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္ နတ္ရြာစံသျဖင့္ သားေတာ္ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ သည္ ထီးနန္းအေမြကုိ ဆက္ခံ၍ မင္းျပဳေတာ္မူသည္။ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ႏွင့္ သွ်င္မဟာရ႒သာရ တုိကား ငယ္စဥ္က နန္းတြင္း၌ အတူၾကီးျပင္းလာၾကေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ျဖစ္၏။ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ သည္ ငယ္ေပါင္းဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရအား ေက်ာင္းေဟာင္းတြင္ ေက်ာင္းသစ္ဆင့္ကာ ေဆာက္လုပ္တင္လွဴ၍ ပစၥည္းေလးပါးဒကာ ခံေတာ္မူသည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ သံဝရပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌ လည္း-

ဘုန္းသန္နရပတိ၊ ထြတ္ခုိင္ျပီ႕လည္း၊ တစ္မိတစ္ဖ၊ မျပားၾကသုိ႔၊ ယွဥ္ထလက္စြဲ၊ မ ကြဲမေကြ၊ တစ္ေနရာတည္း၊ ေနလည္းေနေလ့၊ ေတြ႕လည္းေတြ႕ခ်င္၊ ျမင္လည္းၾကင္ခ်စ္၊ ငယ္ ကြၽမ္းျဖစ္၍၊ ေက်ာင္းသစ္ဆင့္ေလာင္း၊ ေက်ာင္းေဟာင္းမလပ္၊ ႏွစ္ဆြမ္းကပ္၏၊

ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ေလသည္။
ဆရာေတာ္သည္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတိလက္ထက္တြင္ ပုံေတာင္ႏုိင္ေမာ္ကြန္း၊ ဝတ္႐ုံေက်ာင္းဘြဲ႔ေမာ္ကြန္း၊ ဂမၻီသာရပ်ိဳ႕ ဆုံးမစာတုိ႔ကုိ ေရးသား စီရင္ေတာ္မူသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ႏွင့္ မိဖုရားႀကီးတုိက ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ဖူးေသာေၾကာင့္ ဟတၴိပါလ ေခၚ ' စတုဓမၼသာရကုိးခန္းပိ်ဳ႕' ႀကီးကုိ အသက္ ၅၅-ႏွစ္ အရြယ္၌ ေရးသားဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူသည္။ ထုိပ်ိဳ႕ကုိ သကၠရာဇ္ ၈၈၅-ခု၊ တပုိတြဲလဆန္း ၁၂-ရက္၊ စေနေန႔၌ ပုရပုိက္ေပၚတြင္ အကၡရာတင္၍ ၿပီးစီးခဲ့ေၾကာင္းကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း ဖြဲ႕ဆုိျပထားသည္။

အစြန္းငါးခု၊ ပသွ်ဳအ႒၊ ဒီဃသကၠရာဇ္၊ ေရာက္လစ္ေသာခါ၊ တစ္ရာသီတည္း၊ ကုံ တြင္ခ်ည္းလွ်င္၊ ေဝးစည္းၿဂိဳဟ္စု၊ ေပါင္းလုနီးနီး၊ မုိးစည္တီးသုိ႔၊ သီးသီးႏွံ႔ေခ်ာက္၊ ကိန္းခန္း ေလ်ာက္ျဖင့္၊ ေျမာက္ခြင္တရွက္၊ စစ္ကုိင္းဘက္က၊ ၾကက္ယက္အင္းဝ၊ ညြတ္မွ်ကမ္းနား၊ မအားေျခခ်၊ ကူးၾကဆဲဆဲ၊ တပုိ႔တြဲ၌၊ ေရာင္ကဲပဝင္း၊ လမင္းျဖဴစင္၊ ထြန္းထင္ၿပဲ႕ၿပဲ႕၊ တစ္ဆယ့္ ႏွစ္ရက္၊ လက္ကားမကာရ၊ ၿပိႆစဥ္းျမတ္၊ နကၡတ္ေရာဟဏီ၊ တိထီဆယ္ေစ့၊ စေန ေန႔ဝယ္၊ ထုိေရြ႕မလွဲ၊ ေနၿမဲတုိင္းပင္၊ ေမတၱာရႊင္လ်က္၊ စာသင္ပ်က္စဥ္၊ က်က္လွ်င္ႏႈတ္လြတ္၊ အၿပီးသတ္၍၊ ေရးမွတ္ပုရပုိက္၊ တင္တုံလုိက္မွ၊ ေသာင္းတုိက္ဇမၺဴ၊ လူတုိ႔နာခန္႔၊ ပညာျဖန္႔ သည္၊ ၊ ႏုိးခန္႔ႏွလုံးမေျပာင္းတည္း။

ဆရာေတာ္သည္ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္၏ ဆႏၵေတာ္ကုိ ဘုရင္မင္းျမတ္ မရွိသည့္ ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာမွ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ုျဖင့္ ေရးစပ္ျဖည့္ဆည္းႏုိင္ေလေတာ့သည္။ အသက္ ၂၅-ႏွစ္ခန္႔ကပင္ ေတာင္းပန္ထားခဲ့ေသာ္လည္း မေရးသားႏုိင္ခဲ့သျဖင့္ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ကုိ ေရးသားၿပီးခ်ိန္ တြင္ ဆရာေတာ္သည္ မင္းေခါင္ႏွင့္ မိဖုရားတုိ႔အား အမွတ္ရ တမ္းတမိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာ ေတာ္သည္ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ႀကီးကုိ မၾကားနာႏုိင္ေတာ့ၿပီျဖစ္ေသာ မင္းႏွင့္ မိဖုရားတုိ႔အားငါသည္ ဤစာကုိးခန္းကုိ ျပဳစု၍ ရအပ္ေသာ ကုသုိလ္အဖုိ႔ကို အမွ်ေဝငွပါသည္၊ ငါ၏ ဒါယကာ မင္းမ်ိဳး ေဆြစုံတုိ႔သည္ ေရာက္ေလရာ ဘုံဗိမာန္မွ အမွ်ယူၾကပါေစ၊ ဟူ၍ ကုသုိလ္အမွ်ကုိ ေဝငွေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ဤသည္ကုိ ရည္၍ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕နိဂုံး၌-

အရင္းအခ်ာ၊ ငါ့တကာႏွင့္၊ ငါသာရဟန္း၊ လူဝယ္ထြန္းသုိ႔၊ ရႊင္ပန္းမညိႇဳး၊ လြန္ျမတ္ ႏုိးလ်က္၊ မင္းစုိးေဆြစုံ၊ ေရႊဘုံေပ်ာ္ေညာင္း၊ ဗိမာန္ေျပာင္းလည္း၊ ဇာတ္ေပါင္းၿပီးခ်ဳပ္၊ စာကုိး အုပ္ျဖင့္၊ ထုပ္ထုပ္ပုိက္ပုိက္၊ သၿဂႋဳဟ္လုိက္၏၊ တုိက္ရုိက္နတ္နား၊ ၾကားပါေလ၍၊ နာေစခလုိ၊ ေတာင့္တဆုိသည္၊ ၊ ကုသုိလ္ေဝငွဆင့္ေလာင္းတည္း။

ဟု ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့ေပသည္။
ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ႀကီးကိုိ ေရးစပ္သီကုံးၿပီးေသာ ႏွစ္မွာ ပင္ အင္းဝျပည္ႀကီး ပ်က္စီးရန္ ဖန္တီးလာေတာ့သည္။ မုိးညႇင္းစလုံႀကီးသည္ မင္းနရပတိ၏ ႏုိင္ငံေတာ္သုိ႔ ဝင္ေရာက္ ထုိးစစ္ဆင္လာခဲ့၏။ မင္းနရပတိ္သည္လည္း တပ္ေပါင္း ၁၅-တပ္တုိ႔ျဖင့္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ခ်ီတက္တုိက္ခုိက္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ မုိးညႇင္းစလုံ၏ အင္အားကုိ မခံႏုိင္သျဖင့္ တပ္ေတာ္အားလုံး အဆီးအတားမရွိဘဲ ဖ႐ုိဖရဲ ျဖစ္ကုန္ၾကသည္။ ဤတြင္ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခုလုံးလည္း က်ီးလန္႔စာစား ျဖစ္ေနၾကရေလသည္။
သကၠရာဇ္ ၈၈၆-ခုႏွစ္သုိ႔ ကူးေျမာက္လာခဲ့ေသာ္ကား အေျခအေနမွာ ပုိ၍သာ ဆုိးရြား လာေတာ့သည္။ ဤကဲ့သုိ႔ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ျပည္ဘုရင္သတုိးမင္းေစာကလည္း မုိးညႇင္းစလုံႀကီး ဘက္မွ ကူညီ၍ တုိက္ခုိက္ျပန္သည္။ တုိက္ေလသမွ်လည္း မုိးညႇင္းးစလုံႀကီးႏွင့္ သတုိးမင္းေစာ တုိ႔ကသာလွ်င္ ႏုိင္သည္ခ်ည္း ျဖစ္ခဲ့၏။ သုိ႔ႏွင့္ တျဖည္းျဖည္း ထုိးစစ္ဆင္လာခဲ့ရာ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္ အနီးသုိ႔ပင္ ေရာက္ရွိခဲ့ေလသည္။
ထုိစစ္ပြဲတြင္ ဘုရင္နရပတိ၏ လက္႐ုံးတစ္သူလုိ အားျပဳေတာ္မူရေသာ စာဆုိေတာ္ သွ်င္အဂၢသမာဓိ၏ ဖခင္ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕စားႀကီး ဘယေက်ာ္သူလည္း ေတာင္ပလူတြင္ က်ဆုံးခဲ့ ရ၏။ ဤသုိ႔ အေျခအေနအရပ္ရပ္ ယိမ္းယုိင္လာသျဖင့္ ဘုရင္နရပတိလည္း ၿမိဳ႕မွထြက္၍ အေရွ႕ ဆင္ေကာင္းဝက္ဝင္အရပ္သုိ႔ ဆုတ္ခြာ တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရေလသည္။
ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ ဘုရင္ရပတိ မရွိလွ်င္ မုိးညႇင္းစလုံသည္ ကတိထားရင္းအတုိင္း အင္းဝ ေရႊနန္းကုိ သတုိးမင္းေစာအား တင္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ သုံးရက္ခန္႔ရွိလွ်င္ မုိးညႇင္းစလုံလည္း ဆင္ေကာင္း ျမင္းေကာင္းတုိ႔ကုိ ယူ၍ စစ္ကုိင္းဆိပ္မွ ကူးၿပီးလွ်င္ မုိးညႇင္းသုိ႔ ျပန္ေလသည္။
မုိးညႇင္းစလုံျပန္လွ်င္ ျပည္ဘုရင္ သတုိးမင္းေစာလည္း အင္းဝတြင္ ရွိေသာ လူႀကီး သူႀကီးတုိ႔ကုိ သိမ္းယူ၍ စုန္ေတာ္မူသည္။ ထုိအခါ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတိ၏ မိဖုရား ဓမၼာေဒဝီမွ ဖြားျမင္ေသာ သမီးေတာ္ သီရိဘုန္းထြတ္သည္ အထိန္းေတာ္ႏွင့္ ကြဲေနသျဖင့္ အသက္ရွစ္ႏွစ္အရြယ္ မင္းသမီးကေလးမွာ မေယာင္မလည္ ျဖစ္ေနခဲ့၏။ သတုိးမင္းေစာသည္ ထုိမင္းသမီးကေလးကုိ လည္း သိမ္းယူေတာ္မူခဲ့၏။ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရကုိလည္း ပင့္ေဆာင္ခဲ့သည္။
ထုိအခါ ဆရာေတာ္သည္ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕ႀကီးကုိလည္း ေဆာင္ယူလုိသျဖင့္ တပည့္မ်ားထံ မွ သိမ္းဆည္းေတာ္မူခဲ့ရာ ရွစ္ခန္းကုိသာ ျပန္လည္ရရွိ၍ ဇာတ္ေပါင္းခန္းျဖစ္ေသာ နဝမခန္းကုိကား မရရွိခဲ့ေပ။ ထုိရွစ္ခန္းကုိသာ ယူေဆာင္၍ ျပည္ဘုရင္ပင့္ေဆာင္ရာ ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာသုိ႔ လုိက္ပါေတာ္မူခဲ့ရေလသည္။ ျပည္ၿမိဳ႕သုိ႔ ေရာက္ရွိသည္တြင္ သတုိးမင္းေစာက ဆရာေတာ္ႏွင့္ မင္းသမီး သီရိဘုန္းထြတ္တုိ႔ကုိ ရည္ရြယ္၍ အင္းဝကုိ ငါခ်ီေတာ္မူသည္တြင္ သွ်င္တစ္ဆူ လူတစ္ေယာက္လည္း ရခဲ့သည္၊ ဟု ႀကိမ္းပေတာ္မူေလသည္။
ဤေနရာတြင္ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရ ျပည္ၿမိဳ႕သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာ သကၠရာဇ္ကုိ ၈၈၅-ခုဟုလည္းေကာင္း၊ ၈၈၆-ခုဟုလည္းေကာင္း အမွတ္အသား အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိသည္။ စာဆုိေတာ္ မ်ား အတၴဳပၸတၱိက်မ္းတြင္ သကၠရာဇ္ ၈၈၇-ခု၊ ႏွစ္ဦးပုိင္းဟု တင္ျပထားသည္။ ထုိအဆုိအရ သုေသာ ဓိတမဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး၊ ဒုတိယတြဲ၌- သကၠရာဇ္ ၈၈၆-ခု၊ တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၄- ရက္၊ စေနေန႔တြင္ မုိးညႇင္းစလုံတုိက္၍ အင္းဝ ေရွးဦးစြာ ပ်က္သည္။ ဟု အတိအက် ဆုိထား သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အင္းဝပ်က္သည္မွာ သကၠရာဇ္ ၈၈၆-ခုႏွစ္ မကုန္မီ တစ္ရက္ကသာ ျဖစ္သည္။ အင္းဝသုိ႔ ေရာက္ရွိ၍ တစ္ရက္မွ်အတြင္း ျပည္ၿမိဳ႕သုိ႔ စုန္ဆင္းႏုိင္မည္ မဟုတ္ေပ။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ သကၠရာဇ္ ၈၈၇-ခု၊ ႏွစ္ဦးပုိင္းအခ်ိန္၌ ျပည္ၿမိဳ႕သုိ႔ ၾ<ြကေရာက္ သည္ဟု ဆုံးျဖတ္သင့္ေတာ့သည္။
ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရသည္ ျပည္ၿမိဳ႕သုိ႔ ေရာက္ရွိရာတြင္ အင္းဝေနျပည္ေတာ္၌ က်န္ေနရစ္ခဲ့ေသာ ကုိးခန္းပ်ိဳ႕မွ ဇာတ္ေပါင္းခန္းကုိ စုံစမ္းရွာေဖြေတာ္မူခဲ့ေသး၏။ သုိ႔ရာတြင္ သတင္းအစ အနမွ် မရရွိသျဖင့္ ဇာတ္ေပါင္းခန္းကုိ ထပ္မံ ေရးသားရာ သကၠရာ္ ၈၈၈-ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးစီးခဲ့ေလသည္။
ထုိအခါက်မွ လြန္ခဲ့ေသာ သုံးႏွစ္ခန္႔က ေပ်ာက္ဆုံးေနခဲ့ေသာ ဇာတ္ေပါင္းခန္းကုိ စစ္ကုိင္းၿမိဳ႕ တပည့္မ်ားထံမွ ျပန္ရခဲ့သည္။ ဤျဖစ္ရပ္ကုိ အေျခခံ၍ ဆရာေတာ္သည္ ဇာတ္ေပါင္း ခန္း၏ ျဖစ္ရပ္မွာ သွ်င္မဟာဗုဒၶေဃာသ၏ ဝိသုဒၶိ္မဂ္က်မ္းႏွင့္ တူေနသည္၊ ဝိသုဒိၶမဂ္က်မ္းကုိ ေရးသား ၿပီးစီးခ်ိန္ဝယ္ သိၾကားမင္းက ဝွက္ထားခဲ့သည္၊ ထပ္မံေရးသားျပန္ရာ ဒုတိယေျမာက္ ဝွက္ျပန္သည္၊ တတိယေျမာက္ ေရးသားၿပီးေသာ အခါမွ သိၾကားမင္းက ယခင္ႏွစ္မူကုိ ျပန္လည္ ေပးအပ္သည္၊ ယခုလည္း ထုိအျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ တူေနေခ်ၿပီ၊ ဇာတ္ေပါင္းခန္းကုိ မပ်က္မစီး ျပန္လည္ရရွိျခင္းမွာလည္း ဆင္ျဖဴရွင္ သတုိးမင္းေစာ၏ နားတန္ဆာအလုိ႔ငွာ ျပန္လည္ ရရွိျခင္း ျဖစ္ေပသည္၊ ဟု ႏွလုံးသြင္းမိသည့္အေလ်ာက္ က်မ္းၿပီး နိဂုံး၌-

ဗုဒၶေဃာသာ၊ ဆရာေထရ္ျမတ္၊ ကဝိထြတ္လွ်င္၊ ပိဋကတ္ႏႈတ္၊ နက္စံထုတ္သား၊ ဝိ သုဒိၶမဂ္၊ သစ္စက္စက္ကုိ၊ သုိဝွက္သိၾကား၊ ကြယ္ရာထားမွ၊ စီးပြားရွာရွာ၊ ႏွင္းျပန္လွာသို႔၊ ဤစာဇာတ္ေပါင္း၊ သုံးႏွစ္ေအာင္း၍၊ အေၾကာင္းမသိ၊ ေပ်ာက္ကြယ္ရွိလ်က္၊ ဇာတ္ိ႐ုိက္ရာ၊ နန္းဖြင့္ခါႏွင့္၊ ၾကမၼာခိ်န္သင့္၊ လင့္ေသာႀကိဳက္ဝယ္၊ တစ္တုိက္စၾကဝဠာ၊ ကြၽန္းခ်ာႏွိပ္နင္း၊ မင္းတုိ႔စီးတန္၊ မွန္သည္လကၡဏာ၊ အဂၤါၾကံ႐ုံ၊ စြယ္စုံပ်ိဳလူး၊ ေရွ႕စူးရဲမာန္၊ လ်င္ထန္သန္ၾ<ြကား၊ စြမ္းအားျခေသၤ့၊ လွေျမ့ဆင္းေရာင္၊ ေငြေတာင္အတူ၊ ဆင္ျဖဴေပါက္ႀကီး၊ ရေျမာက္ၿပီးေသာ္၊ ေဝနီးေျပာင္ေျပာင္၊ တန္ခုိးေရာင္ျဖင့္၊ ရန္ေမွာင္ေဖ်ာက္ပယ္၊ ပင္လယ္ေခ်ာက္ေမႊ၊ သေရေခတၱ ရာ၊ ျမစ္ညာအင္းဝ၊ ျမန္မာ့တုိင္းလုံး၊ ယူက်ဳံးႏုိင္ငံ၊ ေနလစံသုိ႔၊ ေမာင္ႏွံလႊမ္းမုိး၊ ႏွစ္ျပည္စုိးသား၊ မင္း႐ုိးမင္းသား၊ မင္းတရား၏၊ ေရႊနားတန္ဆာ၊ ရတနာဟု၊ သဒၶါႏိႈးေဆာ္၊ နတ္မ်ားေဖာ္ သည္၊ ၊ ဘုန္းေတာ္အတုမဲ့ေတာင္းတည္း။

ဟု စပ္ဆုိေတာ္မူေလသည္။
ျပည္ဘုရင္ သတုိးမင္းေစာသည္ မိမိပင့္ ေဆာင္လာေသာ ဆရာေတာ္အား ျပည္ၿမိဳ႕မွ ဆရာေတာ္ ပညာေက်ာ္မ်ားႏွင့္ မိတ္ဆက္လုိ၍လည္းေကာင္း၊ ဆရာေတာ္၏ အရည္အေသြးကုိ သိေစခ်င္၍လည္းေကာင္း တစ္ေန႔တြင္ နန္းေတာ္သုိ႔ ပင့္၍ ဆြမ္းကပ္ပြဲ ျပဳလုပ္သည္။ ထုိအထဲတြင္ ျပည္ျမဳိ႕မွ ပညာတတ္ဆရာေတာ္ အမ်ားအျပား ပါ႐ုံမွ်မက လာေရာက္ၾကေသာ မွဴးမတ္ပရိသတ္ မ်ားလည္း နန္းေတာ္တြင္းဝယ္ ျပည့္နက္ေနခဲ့သည္။ ထုိပရိသတ္ အလည္တြင္ ျပည္ဆရာေတာ္ တုိ႔အား သတုိးမင္းေစာက အင္းဝေရႊျပည္ေတာ္က သွ်င္မဟာရ႒သာရဆရာေတာ္သည္ က်မ္းဂန္တတ္၏ေလာ၊ ေမးေလွ်ာက္ေလသည္။ ထုိအခါ ျပည္ဆရာေတာ္တုိ႔က အရွင္မဟာရ႒သာရ သူျမတ္သည္ က်မ္းဂန္ မေထာင္းတာ ရွိေပ၏၊ ဟု မိန္႔ေတာ္မူၾကေလသည္။
ဤသုိ႔ မိန္႔ေတာ္မူၾကလွ်င္ သွ်င္မဟာရ႒သာရဆရာေတာ္က ငါ့ကုိပင္ မေထာင္းတာဟု ဆုိေလဘိသည္ဟု ႏွလုံးေတာ္ ရွိျပန္၍ မေထာင္းတာသည္ မည္သုိ႔ေသာ စကားနည္း၊ ပါဠိေလာ၊ အနက္ေလာ၊ ပါဠိဆုိလွ်င္ မည္သုိ႔ အနက္ေပး၍ အနက္ဆုိလွ်င္ မည္သုိ႔အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိမည္နည္း၊ မည္သည့္အဓိပၸာယ္ကုိ ေဆာင္သည့္ ေဝါဟာရနည္း၊ဟု ပရိသတ္အလည္တြင္ ရဲဝံ့စြာ ျပန္လည္ေမးျမန္းေတာ္မူရာ ျပည္ဆရာေတာ္တုိ႔လည္း မည္သုိ႔မွ် ဆုိႏုိင္ျခင္း မရွိၾကဘဲ ဆိတ္ဆိတ္သာ ေနၾကေလေတာ့သည္။ ထုိအဓိပၸာယ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရသူျမတ္က မည္ကဲ့သုိ႔ ျပန္လည္ ရွင္းလင္း ေပးသည္ဟူ၍ကား အမွတ္အသား မေတြ႕ရေပ။ ျပည္ဆရာေတာ္တုိ႔ထံက စကားျပန္မရေသာ ေၾကာင့္ ဖြင့္ဆုိေျပာၾကားျခင္း မရွိခဲ့ဟန္တူေပသည္။
ျပည္ဘုရင္ ဆင္ျဖဴရွင္ သတုိးမင္းေစာလည္း ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရအား ပုထုိး ေက်ာင္း၊ ေတာင္ခြင္ေက်ာင္း၊ မင္းတုန္းေက်ာင္းဟုဆုိအပ္ေသာ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး သုံးရပ္တုိ႔ကုိ လွဴဒါန္းပူေဇာ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ' မဟာသံဃရာဇာ ' ဟူေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ျဖင့္ သာသနာပုိင္ အရာကိုလည္း ခန္႔ထားပူေဇာ္ေလသည္။
ထုိ႔ေနာက္တြင္ကား ျပည္ဘုရင္သည္ ဆရာေတာ္အား ဆထက္တန္ဖုိးၾကည္ညိဳေတာ္ မူသျဖင့္ ေရႊဆံေတာ္ဘုရား ေျမာက္ဘက္မွ ထီးျဖဴ႐ုံေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကုိလည္းေကာင္း၊ တျပက္သာေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကုိလည္းေကာင္း လွဴေတာ္မူျပန္သည္။ ပစၥည္းေလးပါးျဖင့္လည္း လုိေလေသး မရွိေအာင္ ေထာက္ပံ့ေတာ္မူေလသည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ သံဝရပ်ိဳ႕ နိဂုံး၌-

အညာကသည္၊ ဤေရႊျပည္သုိ႔၊ အၾကည္ေရာက္ေအာင္၊ သာေဆာင္သိမ္းျပဳ၊ သား ႏွယ္ယုလ်က္၊ ဆင္ျဖဴ႕သခင္၊ နန္းရွင္မင္းစုိး၊ လြန္ျမတ္ႏုိး၍၊ ပုထုိးေတာင္ခြင္၊ မင္းတုန္းတြင္၌၊ ေက်ာင္းထင္သုံးပါး၊ ေရွးဖ်ားလွဴၿပီး၊ ႀကီးသည့္အရာ၊ ေျမာက္ထုိက္စြာဟု၊ မဟာသံဃရာဇာ၊ မည္သာအေက်ာ္၊ သမုိက္ေခၚမွ၊ ဆံေတာ္ရွင္ေျမာက္၊ ေဆာက္သည့္သခၤမ္း၊ ထီးျဖဴျငမ္း၌၊ ေဆးကြမ္းလက္ဖက္၊ ႏွစ္ခြက္ဟင္းထူး၊ စားေတာ္ဦးႏွင့္၊ သင္ျဖဴးယြန္းျဖစ္၊ ကညစ္ေဂၚလီ၊ သုံလီေရာင္ဖိတ္၊ သပိတ္သံလုပ္၊ ပိတ္အုပ္သကၤန္း၊ ရဟန္းပရိကၡရာ၊ ေစ့စုံစြာလွ်င္၊ ဝိသာရဒ၊ ဆင္လွစြယ္ရွင္၊ ျဖဴစင္ယပ္ဝန္း၊ အဆန္းအၾကယ္၊ ပင္လယ္သခၤ၊ စသည္မက်န္၊ အိပ္ဖန္တြင္း ျပင္၊ ထမ္းစင္ေဆာင္ရြက္၊ ဝတ္ခ်က္ထီးစြဲ၊ အၿမဲေရခပ္၊ လွဴကြၽန္အပ္၏၊ ေဆာင္းစပ္ခါခ်ိန္၊ ကထိန္မခြၽတ္၊ သဒၶါညြတ္၍၊ ဂူထြတ္တရွက္၊ တျပက္သာေက်ာင္း၊ ႏွစ္တန္ေလာင္းေသာ္၊ ေရွးေႏွာင္းငါးႀကိမ္၊ စည္းစိမ္ငါးရပ္၊ ငါးေက်ာင္းထပ္၏၊

ဟု ဖြဲ႕ဆုိ ျပမွာေတာ္မူခဲ့၏။
ဆင္ျဖဴရွင္ သတုိးမင္းေစာ နတ္ရြာစံေသာအခါ သားေတာ္ ဘုရင္ေထြးသည္ ထီးနန္းကုိ ဆက္ခံေလသည္။ ဘုရင္ေထြးလက္ထက္လည္း ဆရာေတာ္အား ခမည္းေတာ္မင္းတရား လက္ထက္ကကဲ့သုိ႔ပင္ ဆက္လက္ကုိးကြယ္ေတာ္မူသည္။ ျပည္ဘုရင္ေထြးက ဆရာေတာ္အား ျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေရႊေတာင္ၿမိဳ႕ႏွင့္ အၾကား အခြန္တစ္ေသာင္းထြက္ေသာ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္အတြင္း ေလးမ်က္ႏွာ တန္တုိင္း မီးတားႏွင့္တကြ ဆုေတာင္းျပည့္ဘုရား၊ မဂၤလာေစတီေတာ္၊ တန္ေဆာင္း ဓမၼအိမ္သိမ္၊ အရံေက်ာင္းေပါင္း မ်ားစြာတုိ႔ႏွင့္ ေရႊနန္းေတာ္ႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္ေသာ ေက်ာင္း ေတာ္ႀကီးကုိလည္း ေဆာက္လုပ္တင္လွဴေတာ္မူေလသည္။ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကုိ ေရႊနန္းေတာ္ႀကီး ကဲ့သုိ႔ ဗိမာန္ေတာ္ႀကီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ' ေရႊနန္းေတာ္ဗိမာန္ေက်ာင္း ' ဟုပင္ နာမည္သမုတ္ေတာ္ မူသည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ သံဝရပိ်ဳ႕ နိဂုံး၌ပင္-

ခမည္းေတာ္ရင္း၊ ႏွစ္ျပည္မင္းလွ်င္၊ ေဆာက္ႏွင္းခဲ့တုိင္း၊ ကိန္းခမ္းပုိင္းျဖင့္၊ ဖုန္းလိႈင္း သားေတာ္၊ လုိျပည့္ေသာ္ကား၊ ေကာ္ေရာ္ႏွစ္သက္၊ ငါ့လက္ထက္လည္း၊ တုိးတက္မည္သာ၊ ငါ့ဆရာဟု၊ သဒၶါေလေလ၊ ညြတ္႐ုိေသလ်က္၊ သေရေခတၱရာ၊ ေအာင္ျခာတမြတ္၊ နဂုိထြတ္မွ၊ ေတာင္ျမတ္အတာ၊ ေရွ႕မ်က္ႏွာ၌၊ ႐ႈသာဆုိင္းဆုိင္း၊ တန္တုိင္းဝန္းဆီး၊ လုံးႀကီးသစ္ရွည္၊ အသည္တစ္ေခ်ာင္း၊ တန္ေဆာင္းဓမၼအိမ္၊ ေရႊသိမ္တကြ၊ ဗုဒၶဓာတု၊ ေတာင္းဆုျပည့္လွ်င္၊ ဓာတ္ရွင္မ်ားစြာ၊ ဌာပနာသား၊ မဂၤလာေစတီ၊ မေဟသီႏွင့္၊ အစီတလ်ဥ္၊ ေက်ာင္းစဥ္ရံပတ္၊ ေရႊထြတ္ေရႊတုိင္၊ ရိပ္ၿမိဳင္သာဝွဲ၊ ပိႏၷဲခ်ိဳျမက္၊ သရက္ထန္းအုန္း၊ ဂမုန္းဇီဇဝါ၊ ျမညႇာသြယ္တင့္၊ ေရႊပြင့္စံကား၊ ခ်ယားကံ့ေကာ္၊ တစ္ေဖာ္ပုန္းညက္၊ လုိက္ဖက္သရဖီ၊ စုံစီပန္းမ်ိဳး၊ ေဆး႐ုိးဟလိဒၵိ၊ သိဂႋေဝရ၊ မရိစတုိ႔၊ ပည္းမွ်ထူထပ္၊ ရွစ္ရပ္မွီတင္း၊ ေရတြင္းသန္႔သက္၊ ျမစ္ထက္လင္းၾကည္၊ ခ်မ္းၿငိမ္းတည္လ်က္၊ မုိရည္မတင္၊ သဲခ်င္ခ်င္သား၊ ေျမျပင္အထိပ္၊ ျပည့္သိပ္သံဃာ၊ မ်ားစြာ လယ္ေက်း၊ ေစ်းလည္းနီးယွဥ္၊ ဥယ်ာဥ္ႏွစ္စုံ၊ ေသာင္းပုံခြန္ရ၊ ေက်ာင္းလွေရႊေတာင္၊ ထက္ ေခါင္စြင့္စြင့္၊ သုံးဆင့္သြန္းသြန္း၊ ေရႊနန္းေတာ္ဟန္၊ ေက်ာင္းဗိမာန္ကုိ၊ စိတ္သန္ၾကည္ျဖဴ၊ လွဴေတာ္မူ၏။

ဟု စပ္ဆုိေတာ္မူခဲ့၏။
ဆရာေတာ္သည္ သကၠရာဇ္ ၈၉၁-ခုႏွစ္တြင္ ဒါယကာ ဘုရင္ေထြးအား ဆုံးမေတာ္မူလုိ သျဖင့္ ဧကာဒသနိပါတ္ေတာ္လာ သံဝရဇာတ္ေတာ္ကုိ ဖြဲ႕စီ၍ ' သံဝရပ်ိဳ႕ ' ကုိ ေရးသားေတာ္မူ သည္။ နိဂုံး၌-

သကၠရာဇ္သခ်ၤာ၊ ရွစ္ရာအစ၊ နဝအလယ္၊ ေႏွာင္းဆြယ္ဧက၊ လကားအာသဠ္၊ ေန႔မွန္ ဗုဒၶဝါ၊ ပုဏၰာျပည့္ညီ၊ တိထီဆန္းတက္၊ ဆယ့္ငါးရက္ဝယ္၊

ဟု ေရးစပ္ထားေသာေၾကာင့္ သကၠရာဇ္ ၈၉၁-ခု၊ ဝါဆုိလဆန္း ၁၅-ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ေရးသား ၿပီးစီးေၾကာင္း သိရွိရေပသည္။
ဆရာေတာ္သည္ ျပည္ဘုရင္ေထြးအား သံဝရမင္းသားႏွင့္ ပုံျပဳခုိင္းႏႈိင္းကာ စပ္ဆုိေတာ္ မူၿပီးလွ်င္ နိဂုံး၌လည္း ဆင္ျဖဴရွင္သား၊ မင္းတရားကုိ၊ စိတ္ဖ်ားလိမၼာ၊ ပြားစိမ့္ငွာလွ်င္၊ ဤစာေက်းဇူးဆပ္သတည္း။ ဟု ဘုရင္ေထြးအတြက္ ရည္ညႊန္းခ်က္တုိ႔ကုိ တိက်စြာ ေဖာ္ျပစပ္ဆုိေတာ္မူေလ သည္။
ဆရာေတာ္သည္ အျခား ကဗ်ာလကၤာႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဖြဲ႕အႏြဲ႕ အသစ္တုိ႔ကုိလည္း တီထြင္၍ ဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူခဲ့ေပသည္။ ပဒုမၼာၾကာဆုိနည္းရတု၊ မုတၱာရြဲသီဆုိနည္းရတု၊ ပုလဲတစ္တန္႔ သႏၲာတစ္တန္႔ဆုိနည္းရတု၊ ေတာင့္တဲတြန္႔ရတု၊ သန္လ်က္ခ်နည္းရတု၊ ဝဲ႐ုိက္ဝဲသြင္း ဆုံးမစာလကၤာ စသည္တုိ႔မွာ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ တီထြင္မႈမ်ား ျဖစ္ေပသည္။
ဆရာေတာ္ေရးသားခဲ့ေသာ စာေပမ်ားသည္ ေခတ္အဆက္ဆက္၌ ထင္ရွားခဲ့သည္။ ျပည္သူတုိ႔၏ စိတ္ႏွလုံးကုိ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ေစခဲ့သည္။ အမွားအမွန္ကုိ ေဝဖန္ပုိင္းျခားႏုိင္ရန္ ထြန္းျပေတာ္မူခဲ့သည္။ ျမန္မာမႈ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ၏ ပင္မျဖစ္ေသာ စာေပေရးထုံးတုိ႔သည္လည္း ေႏွာင္းေခတ္ပညာရွင္တုိ႔၏ အားကုိးရာ နည္းယူရာ ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ ကဝိလကၡဏသတ္ပုံက်မ္းကုိ ေရးသားေသာ စိႏၲေက်ာ္သူကလည္း-

ကဗ်ာက်မ္း၌လည္း အလြန္ရဲရင့္ေတာ္မူထေသာ၊ ႀကီးေသာပညာလည္းရွိေတာ္မူထ ေသာ၊ အႀကင္ရ႒သာရမည္ေသာ မဟာေထရ္သည္ ရွိ၏။ ထုိရ႒သာရမည္ေသာ မဟာ ေထရ္၏ နည္းကုိ အမွီျပဳ၍ ကဝိတုိ႔ မွတ္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ကဝိလကၡဏာမည္ေသာ သတ္ပုံ ထူးကုိ ဖြဲ႕ဆုိေပအံ့။

ဟူ၍ ျမတ္ႏုိးေလးစားစြာ နည္းခံခဲ့ေလသည္။
ဤသုိ႔ ျမန္မာစာေပေလာက၏ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပ ကဝိတစ္ဆူ ျဖစ္ေတာ္မူေသာ စာဆုိ အေက်ာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရဆရာေတာ္သည္ သကၠရာဇ္ ၈၉၂-ခုႏွစ္၊ သက္ေတာ္ ၆၂-ႏွစ္အရြယ္ တြင္ ျပည္ၿမိဳ႕၌ပင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ရွာေလသည္။ ဆရာေတာ္၏ ဖြားႏွစ္ လြန္ႏွစ္တုိ႔ကုိ အက်ဥ္း သေခၤပအားျဖင့္ မွတ္သားလြယ္ကူစိမ့္ေသာငွာ ဆရာတု္ိ႔က-

ရ႒သာရ ၊ ခ ႀတန္း အဌ္ ၊ ဖြားလတ္သကၠရာ ။ စမၼာ ဆိျဒ ၊ ဗသွ်ဴးခ် ၊ ေျပာင္းၾ<ြကသက္ခႏၶာ ။

ဟု စပ္ဆုိထားၾကေလသည္။
ဆရာေတာ္ ေရးသားေသာ ပ်ိဳ႕ ကဗ်ာ လကၤာအရပ္ရပ္တုိ႔မွာ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီး၊ စတုဓမၼသာရကုိးခန္းပ်ိဳ႕၊ သံဝရပ်ိဳ႕၊ ဂမၻီသာရပ်ိဳ႕၊ ' ၾကားပိမ့္နတ္ရွင္ ' ခ်ီ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီ ေတာ္ေမာ္ကြန္း၊ ' သုံးဆယ့္ႏွစ္ပါး ' ခ်ီ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီေတာ္ေမာ္ကြန္း၊ ပုံေတာင္ႏုိင္ ေမာ္ကြန္း၊ ဝတ္႐ုံေက်ာင္းဖြဲ႕ေမာ္ကြန္း၊ မဂၤလာေအာင္ပြဲေတာ္ ရဲရည္တက္ေမာ္ကြန္း၊ ရတနာပူရ ၿမိဳ႕တည္ေမာ္ကြန္း၊ မိတၴိလာကန္ေတာ္ဖြဲ႕ေမာ္ကြန္း၊ ေရႊစက္ေတာ္သြား ေတာလားလကၤာ၊ ဝဲ႐ုိက္ဝဲသြင္းသုံးမစာလကၤာ၊ ဘုရင့္ထံေပး ေမတၱာစာမ်ား၊ ေက်ာင္းသားသာမေဏတုိ႔အား ဆုံးမစာလကၤာ၊ မင္းႀကီးသီရိသခၤယာသုိ႔ေပး ေမတၱာစာမ်ား၊ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ အေမးကုိ ေျဖဆုိေသာရတု၊ ဝန္ေတာင္လယ္ဘုန္းေတာ္ႀကီးအား ေမးေလွ်ာက္သည့္ရတု၊ ရာဇဝသတီခန္းရတု၊ မုတၱာရြဲသီရတု၊ ပုလဲတစ္တန္႔ သႏၲာတစ္တန္႔ ေရးနည္းရတု၊ နဝဘာအင္းဆုိနည္းရတု၊ ပဒုမၼာၾကာဆုိနည္းရတု၊ ေတာင္တဲတြန္႔ရတု၊ သိၾကားတုိင္ရတု၊ ဘုရားတုိင္ရတု၊ မယ္ဘြဲ႔ရတုႏွင့္ ကုိယ္ရည္ေသြးရတုစသည္တုိ႔ ျဖစ္ေပသည္။

ကိုးကား
ရဟန္းစာဆိုေတာ္မ်ား အတၳဳပၸတၱိ၊ ေရးသားသူ ဘုန္းႏြယ္(ေရစႀကိဳ)၊ အရွင္ဧသိက(ဘုန္းႏြယ္) စာေပေရာင္ျခည္ေက်ာင္း၊ ေအာင္ေျမသာသူေဌးတိုက္ ေရစႀကိဳၿမိဳ႕။

ကိုယ္ေတာ္စာေပblogမွ ကူးယူမွ်ေဝသည္